Κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών της διακοπών, η μικρή Σαλομέ βιώνει τον θάνατο της αγαπημένης της γιαγιάς. Εν μέσω οικογενειακών φιλονικιών περί των διαδικαστικών της κηδείας, το πνεύμα της μακαρίτισσας «στοιχειώνει» την αθώα πιτσιρίκα.
Πρόκειται για τη νιοστή φορά τα τελευταία χρόνια, στην οποία ένας σκηνοθέτης αναζητώντας έμπνευση καταφεύγει στις αναμνήσεις της παιδικής του ηλικίας. Η πρωτοεμφανιζόμενη Κριστέλ Άλβες Μέιρα γεννήθηκε στη Γαλλία από Πορτογάλους μετανάστες, διατηρώντας (παρά την απόσταση) ένα ιδιαίτερο δέσιμο με τη γιαγιά της, την οποία επισκεπτόταν κάθε καλοκαίρι στο χωριό της, στα βουνά της βορειοανατολικής Πορτογαλίας. Το αίσθημα της αδικίας που ένιωσε αμέσως μετά τον ξαφνικό της θάνατο, μην αντέχοντας να βλέπει τους θείους και τις θείες της να μαλώνουν για πράγματα που εκείνη θεωρούσε ασήμαντα (όπως το κόστος της… ταφόπλακας!), της δημιούργησε την ανάγκη διήγησης της οικογενειακής της ιστορίας, επιθυμώντας να απεικονίσει το παράδοξο των φιλονικιών μεταξύ πενθούντων συγγενών προσώπων. Το άκρως προσωπικό πλαίσιο του φιλμ επαυξάνεται από την πρωταγωνιστική παρουσία της μικρής κόρης της Γαλλοπορτογαλίδας auteur, για να εξισορροπηθεί (κατά κάποιο τρόπο) από το «μαγικό» εύρημα της επικοινωνίας με τους νεκρούς, στοιχείο που θέτει το φιλμ ενώπιον λαϊκών δοξασιών και αβάσιμων προκαταλήψεων της τοπικής παράδοσης.
Η απώλεια όπως την αισθάνεται ένα μικρό παιδί μπλέκει με μια παράξενη ιστορία φαντασμάτων, αδυνατώντας σε αμφότερες τις συνθήκες να πλάσει έναν κόσμο ικανό να γοητεύσει, είτε αυτός ανήκει στην πεζή πραγματικότητα είτε κινείται στη σφαίρα της φαντασίας. Οι έριδες των μελών της οικογένειας περιορίζονται σε μικροπρέπειες, που πέραν του οικονομικού έχουν τις ρίζες τους στον τόπο διαμονής του εκάστοτε μέλους (αυτοί που είχαν τραβήξει το λούκι της φροντίδας της γιαγιάς αισθάνονται πως έχουν επιτελέσει το καθήκον τους έναντι των υπολοίπων), με τις φιλονικίες τους να εξαπλώνονται σταδιακά σε όλο το χωριό, εξαιτίας και της φήμης που είχε αναπτυχθεί κάποτε, πως η μακαρίτισσα εκτός από αντροχωρίστρα ήταν αληθινή… μάγισσα!
Τούτη η παράμετρος στρώνει σταδιακά το χαλί ώστε ν’ αναπτυχθεί η υποπλοκή του πνεύματος που καταλαμβάνει το σώμα της μικρής Σαλομέ, κάνοντάς την να οραματίζεται τους μύχιους πόθους της γιαγιάς της. Αν το οικογενειακό «reality show» στερείται ουσιαστικής πλοκής, το ταξίδι πέρα από τη φαντασία εμφανίζεται ευνουχισμένο, δημιουργώντας την εντύπωση πως προστέθηκε στο σενάριο σε μια προσπάθεια να διαφοροποιηθεί ελαφρώς το στόρι από τα… φεστιβαλικά τετριμμένα των «γνήσιων» σκηνοθετικών αναμνήσεων. Γεγονός είναι, βέβαια, πως όλα όσα διαδραματίζονται στους κόλπους του πολυπληθούς σογιού απέχουν από την εσχάτως δημοφιλή «κατηγορία» της ξερής παρατήρησης της όποιας καθημερινότητας, καθώς ένα minimum πλοκής (που κυρίως έχει να κάνει με το παρελθόν της γιαγιάς, την αιτία θανάτου της και τη στρυφνή γειτόνισσα) κάπως πάει να στηθεί. Όταν αυτό επιχειρείται να μπολιαστεί με την παιδική φαντασία, τις εν γένει καταστροφές (φυσικές και μη) και το στοιχείο του μεταφυσικού, καταρρέει σύσσωμο, καταδεικνύοντας το μεγάλο έλλειμμα σεναριακής έμπνευσης. Η μικρή Λούα Μισέλ ερμηνεύει εντελώς αβίαστα τον ρόλο της (κάτι που πρέπει να πιστωθεί στη μαμά της!), εν τούτοις, με μοναδικά στοιχεία την παιδική ματιά και την άξαφνη (όσο και… μαγική) συνειδητοποίηση της απώλειας ενός αγαπημένου προσώπου, στην προκειμένη το κινηματογραφικό πνεύμα δύσκολα μένει… ζωντανό.
ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΜΕΝΑ;
Τέλος της αθωότητας, θανατικό, πολυμελής οικογένεια, φλυαρία. Θα μπορούσε να είναι το «Totem» της… προηγούμενης εβδομάδας, όμως, τούτο εδώ κάνει γυριστή εξετάζοντας τη θεματολογία του υπό το πρίσμα των πνευμάτων και της λαϊκής παράδοσης. Ακόμα και έτσι, όμως, θα ήταν καλύτερα να παρέμενε στα πεζά, γήινα στεγανά, διότι με τα διάφορα «απόκρυφα»… δεν μαγεύει καθόλου (#diplhs).
Νίκος Παλάτος
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα freecinema.gr