Αναζητώντας την Άννα
Γυρισμένη το 1960 “Η περιπέτεια” (L’ Avventura) του Μικελάντζελο Αντονιόνι, ήταν μια ταινία σταθμός που σημάδεψε την ιστορία του κινηματογράφου. Ήταν τη πρώτη από τη λεγόμενη Τριλογίας της Αποξένωσης για να ακολουθήσουν “Η νύχτα” (1961) και “Η έκλειψη” (1962).
Η δράση εκτυλίσσεται κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού αναψυχής με σκάφος στο οποίο επιβαίνουν κάποιοι φίλοι. Ανάμεσά τους βρίσκονται η Κλαούντια και η φίλη της Άννα με το μνηστήρα της Σάντρο. Η παρέα αστών ταξιδεύει στις Αιολίδες νήσους και κατά τη διάρκεια μια στάσης που κάνει το σκάφος στη βραχονησίδα Λίσκα Μπιάνκα, η Άννα εξαφανίζεται μυστηριωδώς. Κάθε προσπάθεια να εντοπιστεί αποβαίνει μάταια. Και ενώ όλοι φεύγουν η Κλαούντια επιμένει να μείνει στην περιοχή και να ψάξει σε όλα τα νησάκια και τα χωριά της απέναντι σικελικής ακτής. Σε αυτό το ταξίδι αναζήτησης επιμένει να την ακολουθήσει και ο Σάντρο και έτσι αποκαλύπτεται η σχέση που είχε ο μνηστήρας της εξαφανισμένης με την καλύτερή της φίλη. Έτσι θα αρχίσουν να ταξιδεύουν μαζί και ενώ το πάθος ανάμεσά τους φουντώνει οι δύο εραστές μοιάζουν να παλεύουν με τους ίδιους τους εαυτούς τους, τους δαίμονές τους, τις τύψεις τους και τις επιθυμίες τους. Ο Σάντρο και η Κλαούντια ψάχνουν την Άννα αλλά όπως φαίνεται κανείς τους δεν θέλει στα αλήθεια να βρεθεί η εξαφανισμένη γυναίκα.
Είναι σαφής πρόθεση του Αντονιόνι να προσεγγίσει τη σχέση των δύο φύλων. Με τις αδυναμίες και τις αμφισημίες τόσο του Σάντρο όσο και της Κλαούντια. Αλλά και την Άννας σε σχέση με τον Σάντρο, μέχρι τη στιγμή της εξαφάνισής της. Βρισκόμαστε 25 περίπου χρόνια μετά το τέλος του πολέμου και η Ιταλία αρχίζει και ορθοποδεί οικονομικά. Τα χρόνια του νεορεαλισμού έχουν περάσει και το σινεμά βρίσκεται μπροστά σε νέες προκλήσεις και νέα θέματα.
Με την “Περιπέτεια” ανακαλύπτουμε εκ νέου ένα σινεμά που είχαμε ξεχάσει πως υπάρχει και είχαμε ξεχάσει να βλέπουμε. Κι αυτό είναι το σινεμά που αναζητά τον εαυτό του και διερευνά τις δυνατότητές του. Υπέροχα μακρινά που συγκεντρώνουν τη δράση και τις κινήσεις, πλάνα οριοθετημένα γεωμετρικά και ισορροπημένα αισθητικά. Το ίδιο όμορφα κοντινά πλάνα στα πρόσωπα και τα μάτια των ηρώων. Με ελλειπτική αφήγηση που μπορεί να ξενίσει και με σκηνές που μοιάζουν ότι δεν εξυπηρετούν τη δράση, ο Αντονιόνι, πλάθει τη δική του αφήγηση αφήνει κάποιες μετέωρες καταστάσεις, χωρίς απαντήσεις όπως ακριβώς συμβαίνει στην πραγματική ζωή. “Σήμερα, οι ιστορίες είναι αυτό ακριβώς που είναι, δίχως απαραίτητα να έχουν αρχή ή τέλος, χωρίς
σημαντικές σκηνές, χωρίς εξέλιξη της δράσης, χωρίς κάθαρση. Αποτελούνται από τμήματα, θραύσματα, με τον ίδιο ανισόρροπο τρόπο όπως κι εμείς οι ίδιοι ζούμε”, έλεγε ο σκηνοθέτης σε συνέντευξή του το 1965.
Την ίδια ώρα που ο Αντονιόνι εξερευνά το σινεμά και προτείνει τη δική του αισθητική και αφηγηματική φόρμα δεν αφήνει ασχολίαστη την κοινωνική πραγματικότητα. Ως ανήκων πολιτικά στην Αριστερά βλέπει με κριτική διάθεση τη μεγαλοαστική τάξη, τη φαυλότητα και την αδιαφορία της. Το ίδιο κάνει και με την καθυστερημένη, ανδροκρατούμενη και σεξιστική κοινωνία της Νότιας Ιταλίας.
Η ταινία προβλήθηκε το 1960 στο Φεστιβάλ των Καννών και οι πρώτες αντιδράσει ήταν αρνητικές. Βλέπετε το κοινό και μέρος των κριτικών δεν ήταν έτοιμοι ακόμη να δεχτούν τις αφηγηματικές καινοτομίες και τη ριζοσπαστική κινηματογραφική πρόταση του Αντονιόνι. Μάλιστα δεν ήταν λίγοι εκείνοι που αποδοκίμασαν την ταινία. Όμως την επόμενη μέρα 35 κριτικοί κινηματογράφου οι οποίοι μπόρεσαν να δουν λιγάκι πέρα από το προφανές και την ευκολία, έσπευσαν να εκθειάσουν την “Περιπέτεια”. Τελικά χάρις στη δική τους παρέμβαση η ταινία τιμήθηκε με το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής.
Στράτος Κερσανίδης
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα kersanidis.wordpress.com