Ο διακεκριμένος και σινεφιλικότατος ντοκιμαντερίστας Μαρκ Κάζινς αξιοποιεί αρχειακό υλικό, από επίκαιρα της εποχής αλλά από και από εικόνες του σινεμά ώστε να εξετάσει λεπτομερώς την Πορεία προς τη Ρώμη των Μελανοχιτώνων του Μουσολίνι. Για να μιλήσει έτσι για την άνοδο του φασισμού και την μετέπειτα εξάπλωση των ακροδεξιών και φασιστικών ιδεών – έναν αιώνα πριν, αλλά με αναπόφευκτες παραλλήλους με το σήμερα.
Αρχικά, καθαρά σαν πληροφορία και μόνο, σαν ανάλυση του ιστορικού γεγονότος που παρουσιάζει, το φιλμ έχει δεδομένη αξία. Η δουλειά του Κάζινς είναι εξαιρετική, λεπτομερής και με μια σαφέστατη οπτική των πραγμάτων που περνά μέσα από ένα καθαρό βλέμμα και γραφή. Καθώς όμως ο Κάζινς εξετάζει το κομβικό εκείνο συμβάν για την εδραίωση του Μουσολίνι, έχει ενδιαφέρον ότι το κάνει μέσα από ένα κινηματογραφικό πρίσμα, με το σινεμά ως νέο όργανο προπαγάνδας ικανό να ανασκευάζει την πραγματικότητα, να την επαναλανσάρει ως φιξιόν-αλήθεια, που με τη σειρά της μετατρέπεται σε ντε φάκτο πραγματικότητα απλώς και μόνο επειδή σταδιακά όλη την αναγνωρίζουν ως τέτοια.
Φυσικά δηλαδή και η έννοια των fake news κάθε άλλο παρά μοντέρνα είναι, μιας και τελικά τα μοτίβα πίσω από την κίνηση της Ιστορίας παραμένουν σταθερά, ίδια κι απαράλλαχτα. Σήμερα βέβαια το σινεμά (το καθοριστικό εργαλείο του 20ου αιώνα) δεν κρατά πλέον την ίδια θέση κι έχει αντικατασταθεί από άλλα μέσα – αλλά αυτά δεν τα αγγίζει ο Κάζινς, γι’αυτά έχουμε τον Ράντου Ζούντε, του οποίου το φετινό, ηλεκτρισμένο “Μην Περιμένεις Πολλά από το Τέλος του Κόσμου” είναι ίσως το καθοριστικό πολιτικό -κινηματογραφικό- κείμενο της εποχής μας. (Η ταινία θα προβληθεί στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.)
Ως τότε, και παρά τις κοιλιές του, και παρά τον συλλογιστικά περιορισμένο τρόπο με τον οποίο επεκτείνει τις παρατηρήσεις του πέραν του διαστήματος του Μεσοπολέμου, το “Πορεία προς τη Ρώμη” είναι μια εξαιρετική ανάλυση πάνω στη σχέση φασισμού, εικόνας, Ιστορίας και ιστοριών.
Θοδωρής Δημητρόπουλος
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα news247.gr