Στις 22 Ιουλίου 2011 η Νορβηγία βρέθηκε σε κατάσταση σοκ ύστερα από τη διπλή επίθεση θανάτου του ακροδεξιού τρομοκράτη Άντερς Μπέρινγκ Μπράιβικ σε κυβερνητικά κτίρια του Όσλο και στην κατασκήνωση παιδιών του Εργατικού κόμματος στο νησί Ουτόγια. Το χρονικό του θανάτου στην κατασκήνωση της Ουτόγια ξετυλίγεται μέσα από το βλέμμα της νεαρής μαθήτριας Κάγια που έχει ως όνειρό της να πολιτευτεί κάποτε και βρίσκεται εκεί μαζί με τη μικρή αδελφή της Εμίλια, την οποία έχει υπό την ευθύνη της.
Γυρισμένο σε realtime και με ένα περίτεχνο μονοπλάνο διάρκειας 72 λεπτών (όσο ακριβώς διήρκησε η επίθεση του Μπράιβικ κατά την οποία βρήκαν τον θάνατο 77 άτομα, άλλα 99 τραυματίστηκαν σοβαρά και περισσότερα από 300 υπέστησαν σοβαρά ψυχικά τραύματα) το «22 Ιουλίου» είναι μια δυνατή ματιά πάνω στην ψυχολογία και τις αντιδράσεις των νεαρών θυμάτων απέναντι σε ένα γεγονός που δεν μπορούν να κατανοήσουν –και κυρίως να αντιληφθούν τις πραγματικές διαστάσεις του– ακόμη και αρκετή ώρα ύστερα από το ξεκίνημά του.
Κάπου στη μέση του φιλμ οι κρυμμένοι έφηβοι μαθαίνουν ότι η αστυνομία πυροβολεί και κανείς δεν μπορεί να καταλάβει πώς είναι δυνατόν να συμβαίνει κάτι τέτοιο, ενώ μερικοί αναρωτιούνται μήπως πρόκειται για άσκηση ετοιμότητας όλο αυτό. Όσο η ώρα περνά και τα άψυχα κορμιά των παιδιών αυξάνονται, όλοι έχουν πειστεί ότι δεν πρόκειται για άσκηση αλλά αγνοούν ποιοι και πόσοι είναι οι δολοφόνοι. Στην εισαγωγή του φιλμ οι αρχικές εικόνες των εκρήξεων στο Όσλο, μεταφέρουν την ανησυχία στην κατασκήνωση της Ουτόγια αλλά κανείς δεν μπορεί να φανταστεί την συνέχεια.
Οι νεαροί κατασκηνωτές βρίσκονται ακόμη σε χαλαρούς ρυθμούς από το χτεσινοβραδινό πάρτι και παρότι η είδηση της επίθεσης στο Όσλο πέφτει σαν κεραμίδα στα κεφάλια κάποιων –όχι όλων– ξεκινά μια θεωρητική κουβέντα γύρω από την πιθανή ταυτότητα των δραστών ή τον ρόλο της Νορβηγίας στο Αφγανιστάν κι αν συνδέεται με το συμβάν. Κάποιοι υποψιάζονται την Αλ Κάιντα – «δεν μπορεί να ευθύνεται η Αλ Κάιντα για τα πάντα» λέει η Κάγια η οποία πάντως διαφωνεί με τον Πέτερ στο αν η Νορβηγία πολεμά στο Αφγανιστάν ή απλώς προσφέρει «ειρηνευτικές λύσεις». Κι ενώ τα πειράγματα και οι αστεϊσμοί συνεχίζονται, οι πρώτοι πυροβολισμοί ακούγονται. Από εδώ και πέρα παύει κάθε σχέση με τη γνώριμη καθημερινότητα και ο εφησυχασμός δίνει τη θέση του σε έναν εφιάλτη.
Το συγκλονιστικό με το φιλμ είναι πως πατάει σε αυθεντικές μαρτυρίες για να δώσει μια ψευδοντοκιμαντερίστικη αναπαράσταση του μακάβριου γεγονότος. Η φιγούρα του ακροδεξιού Μπράιβικ φαίνεται από μακριά σε ένα και μόνο πλάνο, αφού η ηλεκτρισμένη κίνηση της κάμερας είναι συνεχώς κολλημένη πάνω στην Κάγια. Το ανατριχιαστικό λαχάνιασμά της γίνεται επίκληση για την ίδια τη ζωή σε ένα φιλμ που δεν μοιάζει με την περισσότερο πλήρη εικόνα της τραγωδίας που είχε φτιάξει το 2018 ο Πολ Γκρίνγκρας στο «22 July», αλλά η αποσπασματικότητα του Ερικ Πόπε έχει βαρύτητα καθώς και άποψη, ενώ δίνει τη συγκινητική ανάγνωσή της από την πλευρά των άτυχων θυμάτων.
Κωνσταντίνος Καϊμάκης
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα athensvoice.gr