Μια γενναία γυναίκα
Στις 11 Σεπτεμβρίου 1973 το στρατιωτικό πραξικόπημα στη Χιλή, με επικεφαλής τον στρατηγό Αουγκούστο Πινοσέτ ανέτρεψε την αριστερή κυβέρνηση της Λαϊκής Ενότητας του Σαλβαντόρ Αγιέντε ο οποίος έπεσε νεκρός υπερασπιζόμενος το προεδρικό μέγαρο. Στη συνέχεια, και υπό τις ευλογίες της αμερικανικής κυβέρνησης του προέδρου Ρίτσαρντ Νίξον που ουσιαστικά δημιούργησε τις συνθήκες και βοήθησε να ξεσπάσει το πραξικόπημα, εγκαθιδρύθηκε μια από τις πιο σκληρές δικτατορικές κυβερνήσεις που γνώρισε η ανθρωπότητα. Ο Πινοσέτ παρέμεινε στην εξουσία για 19 χρόνια και αφού εξασφάλισε την ατιμωρησία του παρέδωσε την εξουσία και πέθανε ήσυχα στο κρεββάτι του το 2006 σε ηλικία 91 ετών.
«Το 1976 ήταν μια από τις πιο σκληρές χρονιές της Δικτατορίας του Πινοσέτ», σημειώνει η Μανουέλα Μαρτέλι και η χρονολογία αυτή, δηλαδή «1976» (Chile ’76) είναι ο τίτλος της ταινίας που σκηνοθέτησε και η οποία αφού προβλήθηκε στο 15μερο Σκηνοθετών του Φεστιβάλ των Καννών, κέρδισε το βραβείο Σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας και το βραβείο γυναικείας ερμηνείας για την Αλίν Κουπενχάιμ στο Φεστιβάλ του Τόκιο.
Η Κάρμεν μια όμορφη ευκατάστατη γυναίκα, σύζυγος του Μιγκέλ Ορεγιάνα που είναι γιατρός και διευθύνει μια κλινική στο Σαντιάγο, μεταβαίνει στο εξοχικό τους κοντά στη θάλασσα όπου θα μείνει για να επιβλέψει κάποιες εργασίες ανακαίνισης. Εκεί η μέχρι στιγμής ήσυχη και βολεμένη ζωή της θα ανατραπεί όταν ο φίλος της ιερέας της περιοχής της ζητά να φροντίσει έναν τραυματισμένο από την αστυνομία νεαρό πολιτικό φυγά. Έτσι η Κάρμεν βάζοντας σε κίνδυνο τη ζωή της και κρυφά από την οικογένειά της επισκέπτεται σχεδόν καθημερινά το σπίτι του ιερέα για να φροντίσει το σοβαρό τραύμα του νεαρού αντιστασιακού. Ταυτόχρονα όμως η ζωή της θα αποκτήσει νόημα καθώς η ίδια ζούσε μέχρι τώρα στο περιθώριο του επιτυχημένου συζύγου της βάζοντας στην άκρη τα δικά της όνειρα και για χάρη της οικογένειας. Όταν μετά από λίγο καιρό ο κατάσταση του τραυματισμένου θα βελτιωθεί σημαντικά η Κάρμεν προσπαθεί να έρθει σε επαφή με τους δικούς του για να τον φυγαδεύσει.
Σκοτεινή κι αγωνιώδης εξέλιξη σε μια ταινία που μιλά για τους ανθρώπους εκείνους που όταν έρθει η στιγμή βγάζουν από μέσα τους όλο το κρυμμένο τους θάρρος και την υπόγεια δύναμη που διαθέτουν. Για τους ανθρώπους που επιλέγουν το καλό χωρίς να υπολογίσουν τις επιπτώσεις.
Με λιτή σκηνοθεσία η Μανουέλα Μαρτέλι πετυχαίνει να αναπαραστήσει όλη εκείνη την τρομακτική ατμόσφαιρα ζόφου που κυριαρχούσε τα χρόνια της δικτατορίας στη Χιλή. Με τα αστυνομικά μπλόκα στους δρόμους, με την απαγόρευση κυκλοφορίας, με το φόβο του καταδότη, με τον ασφυκτικό έλεγχο των πολιτών. Χαρακτηριστικό είναι εκείνο το σημείο της ταινίας όπου η Κάρμεν προσπαθεί να προμηθευτεί αντιβιοτικά για τον τραυματία αφού χρειάζεται ειδική έγκριση από την αστυνομία.
Με την ένταση να κρατά το θεατή καθηλωμένο η σκηνοθέτρια δίνει ιδιαίτερη προσοχή στο χαρακτήρα της ηρωίδας της και στο πως αυτός αλλάζει σταδιακά καθώς θα βρεθεί μέσα στο μάτι του κυκλώνα. Και πως αυτήν η γυναίκα, χωρίς να αποβάλλει το φόβο της, καταφέρνει να του επιβληθεί για να κάνει αυτό που θεωρεί πως είναι το σωστό. Κερδίζοντας ταυτόχρονα την αυτοεκτίμηση μέσα από την προσωπική γης χειραφέτηση.
Η Μαρτέλι σημειώνει πως εμπνεύστηκε την ταινία από τη γιαγιά της. Όπως λέει , «στην οικογένειά μου θεωρούσαν πως την εποχή εκείνη η γιαγιά μου είχε κατάθλιψη, αλλά σκέφτηκα πως δεν είναι δυνατόν να πιστεύουμε πως όσα γίνονται έξω από τους τοίχους του σπιτιού μας δεν παρεισφρέουν στον ιδιωτικό μας χώρο… Αναρωτήθηκα: ποιοι είναι οι μηχανισμοί που μας επιτρέπουν να συνεχίζουμε να ζούμε τις ζωές μας, όταν εκεί έξω κάποιοι πετάνε τους συμπολίτες μας στη θάλασσα;».
Το «1976» είναι μια ταινία που παρασέρνει δημιουργώντας πλήθος συναισθημάτων στο θεατή. Ένα πολιτικό θρίλερ που έχει στο επίκεντρό του μια γενναία γυναίκα που ανήκει σε εκείνη την κατηγορία των ανθρώπων που κάνουν τη διαφορά.
Μεγάλη ερμηνεία από την Αλίν Κουπενχάιμ στο ρόλο της Κάρμεν.
Στράτος Κερσανίδης
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα kersanidis.wordpress.com