JOYLAND - Γιάννης Ζουμπουλάκης

Πυκνό σε θεματολογία, θαυμάσιο στην κινηματογράφηση του, σχετικά μεγάλο σε διάρκεια – χωρίς όμως ποτέ αυτό να ενοχλεί – το πακιστανικό δράμα «Joyland» (2022), είναι η ιστορία του Χαϊντάρ, ενός μοναχικού, αν όχι φοβισμένου, σίγουρα ανήσυχου νεαρού, ο οποίος αγωνιά να βρει τον ρόλο και την «ταυτότητά» του ενταγμένος σε μια κοινωνία πατριαρχική, συντηρητική και εντελώς ομοφοβική. Eίναι επίσης η πρώτη και εξαιρετικά ώριμη μεγάλου μήκους ταινία του Πακιστανού σκηνοθέτη Σαΐμ Σαντίκ, γυρισμένη μετά από επτά μικρού μήκους, εκ των οποίων η μία, η «Alina», είναι το πορτρέτο ενός από τους χαρακτήρες στο «Joyland», της Mπίμπα (Αλίνα Καν) που είναι trans. Αυτό το πρόσωπο, ανεξάρτητο και ντόμπρο, θα γοητεύσει τον Χαϊντάρ, τον θεωρητικά «άχρηστο» γιό ενός αυταρχικού, παράλυτου πατέρα και αδελφό ενός ακόμα χειρότερου στις σκληροπυρηνικές αντιλήψεις του άντρα, τα παιδιά του οποίου ο Χαϊντάρ προσέχει σαν babysitter. Παντρεμένος ο ίδιος, ο Χαϊντάρ, στην προσπάθειά του να βρει δουλειά, προσλαμβάνεται ως χορευτής στον θίασο της Μπίμπα που ειδικεύεται σε «ερωτικού περιεχομένου» χορευτικές παραστάσεις, αντιμετωπίζοντας η ίδια τον ρατσισμό και την προκατάληψη.

Αρκετές ανατροπές θα λάβουν χώρα στην ιστορία μέχρι την ολοκλήρωση της ταινίας, όμως η ευαισθησία του Χαϊντάρ, το «πνίξιμό» του μέσα στο ασφυκτικό περιβάλλον στο οποίο ζει, όπως και το χαμένο του χαμόγελο που ξαναβρίσκει στο πλευρό της Μπίμπα, θα είναι πάντα ο παλμός της. Παράλληλα, μικρές, σύντομες σκηνές (όπως αυτή στο Μετρό όπου ζητάται από την Μπίμπα να αλλάξει θέση και να καθίσει με τους άντρες και ο Χαϊντάρ παίρνει σιωπηλά το μέρος της) φέρνουν στο προσκήνιο τις πεπαλαιωμένες αντιλήψεις στις οποίες οφείλεται ο (ακόμα και σήμερα) σκοταδισμός της χώρας. Όμως ο Σαντίκ δεν θέλει να κάνει κήρυγμα. Οπως ο Πάνος Χ. Κούτρας στην «Στρέλλα», ενδιαφέρεται αποκλειστικά για την ανθρώπινη κατάσταση. Πολύ απλά, ο Χαϊντάρ που υποδύεται στην πρώτη του ταινία ο Αλί Τζουνέτζο και είναι έξοχος, δεν είναι βέβαιος ότι ξέρει τι θέλει • κάτι απολύτως κατανοητό γιατί μπορεί να συμβεί στον καθένα. Ψάχνεται, αναρωτιέται, βλέπει, ακούει. Δεν είναι υποκριτής και δεν διαφέρει από πολύ κόσμο σε παρόμοια κατάσταση.

Παρά τις ολοφάνερες ευαισθησίες του, την προσπάθειά του όχι να κατηγορήσει κάποιες καταστάσεις αλλά κυρίως να τις κατανοήσει, το «Joyland» αντιμετώπισε προβλήματα διανομής στην χώρα παραγωγής του, χωρίς αυτό να το εμποδίσει να κάνει διεθνή καριέρα (κέρδισε για παράδειγμα τον Queer Χρυσό Φοίνικα στο περσινό Φεστιβάλ Καννών ,καθώς επίσης και το βραβείο σεναρίου στο φεστιβάλ Νύχτες Πρεμιέρας της Αθήνας). Εν τέλει υπήρξε η επίσημη πρόταση του Πακιστάν για τις υποψηφιότητες στην κατηγορία της διεθνούς ταινίας στα φετινά Όσκαρ.