FABLEMANS, THE - Γιάννης Κρουσίνσκυ

Ο πολύπειρος σκηνοθέτης Στίβεν Σπίλμπεργκ παρουσιάζει μια ημι-αυτοβιογραφική, γοητευτική κινηματογραφική αφήγηση, με ορατή θαλπωρή.

Το σενάριο εμφανίζεται αποδυναμωμένο. Αντλεί δύναμη μόνο από την κεντρική ιδέα (θεματική) & τη βιωματική αύρα των αληθινών εμπειριών του δημιουργού.

Η σκηνοθεσία, μιλώντας τη γλώσσα του Σινεμά, με διαχρονικούς συνεργάτες σε μοντάζ & διεύθυνση φωτογραφίας, διασώζει τα πάντα.

Υπόθεση

Το απερίγραπτο Πάθος του νεαρού Σάμι Φέιμπλμαν για τη δημιουργία κινηματογραφικών ταινιών, διαπερνά την ψυχή του κατά τα κρίσιμα κωμικοτραγικά, παιδικά και εφηβικά χρόνια. Το διαζύγιο των γονιών και η κοινωνική αντιμετώπιση της εβραϊκής καταγωγής του, υπήρξαν σοβαρά ψυχολογικά εμπόδια, μόλις άλλαξαν τόπο κατοικίας οι Φέιμπλμανς. Δεν θα πτοήσουν όμως τον Σάμι. Το ασταμάτητο ταλέντο εκείνου στην 7η Τέχνη θα βρει το επαγγελματικό του μονοπάτι... 

Ανάλυση

Γενικώς…

Το Παρελθόν

Καταρχάς, κανείς δεν πρέπει να λησμονεί τη σημαντική κληρονομιά (34 ταινίες) της πολυσύνθετης μάλιστα φιλμογραφίας του δημιουργού Στίβεν Σπίλμπεργκ. Ακόμη και αν κάποιος γίνει εκνευριστικά αυστηρός, δεν μπορεί να αγνοήσει, ότι ο εν λόγω δημιουργός διαθέτει ένα εντυπωσιακό σύνολο τουλάχιστον 10 ιδιαίτερων ταινιών, που θα απασχολούν για άλλους λόγους διαχρονικά το κοινό. Ας δούμε επιλεκτικά μερικές. Δείχνουν από κοινού το όραμα της μετατροπής γόνιμων ιδεών του δημιουργού σε κάτι το κινηματογραφικά ζωντανό, διατηρώντας αμείωτο το ενδιαφέρον του θεατή!

Ωστόσο, έχουν διαφοροποιήσεις μεταξύ τους. “Στενές Επαφές Τρίτου Τύπου” (1977). “Ο Ιντιάνα Τζόουνς και η Τελευταία Σταυροφορία” (1989). “Κάπτεν Χουκ” (1991). “Τζουράσικ Παρκ” (1993). “Η Λίστα του Σίντλερ” (1993). “Η Διάσωση του Στρατιώτη Ράιαν” (1998). “Η Πλεκτάνη” = Πιάσε με αν μπορείς (2002). “The Terminal” (2004). “Το Άλογο του Πολέμου” (2011). “Λίνκολν” (2012).

Τι κοινό παρουσιάζουν όλες αυτές οι ποιοτικές, ευφάνταστες και επιτυχημένες ταινίες; Πρώτον, ο Στίβεν Σπίλμπεργκ έκανε σχεδόν σε όλες σκηνοθεσία, χωρίς να έχει γράψει και σενάριο (με μοναδική εξαίρεση την ταινία “Στενές Επαφές Τρίτου Τύπου”). Η σκηνοθεσία του μπορεί να μετατρέψει σχεδόν τα πάντα σε συναισθηματικό θέαμα. Δεύτερον, το οπτικό του αποτέλεσμα ενισχύθηκε επικοινωνιακά, διότι εκείνος διέθετε σταθερά τον ίδιο μοντέρ (Μάικλ Καν). Τρίτον, από το έργο “Η Λίστα του Σίντλερ” και έπειτα καθιέρωσε και τον ίδιο διευθυντή φωτογραφίας (Γιάνους Καμίνσκι). Τέταρτον, σε όλες αυτές τις ταινίες συνέθεσε φυσικά τη μουσική ο Τζον Γουίλιαμς.

Σκεπτικό...    

Το Παρόν

Ερχόμαστε λοιπόν τώρα στα δεδομένα του “The Fabelmans” (2022). Μια βιογραφική ή μάλλον πιο σωστά, μια ημί-αυτοβιογραφική ιστορία που αφορά την αναπαράσταση της πραγματικής, παιδικής και εφηβικής ζήσης του ίδιου του δημιουργού Στίβεν Σπίλμπεργκ. Τα συγκεκριμένα καθοριστικά βιώματα συνδύασαν την ηλικιακή ανάπτυξη με την κινηματογραφική προσωπική του διαμόρφωση. Συμβαίνει επομένως σε τούτη την ταινία, το εξής. Αμιγώς η θεματική συγκινεί και αφήνει αδιάφορη ταυτοχρόνως μεγάλη μερίδα των Σινεφίλ. Τόσο στις αισιόδοξες, όσο και στις απαισιόδοξες ματιές της.

Καθότι από τη μια μεριά, η ιστορία της ταινίας περικλείει τα όνειρα κάθε παιδιού και εφήβου, μαζί με τη γοητευτική προσθήκη μιας καλλιτεχνικής επαγγελματικής προοπτικής, εμφανώς αποκολλημένης από την καθημερινότητα. Δηλαδή, όλοι οι θεατές παγκοσμίως θα ταυτιστούν με τα γνώριμα διαχρονικά, ζωηρά παιδικά και εφηβικά συναισθήματα του πρωταγωνιστή Σάμι Φέιμπλμαν (αντικατοπτρισμός νεαρού Σπίλμπεργκ). Όμως λίγοι Σινεφίλ θα νιώσουν τη σπάνια ανατριχίλα  για την καλλιτεχνική απόδραση του ήρωα, η οποία παρομοίως τους πρόσταξε εσωτερικά να μετατραπούν στην προσωπική τους ζωή αργότερα αντιστοίχως σε δημιουργούς, μεγαλώνοντας. Μέσα από ένα αντισυμβατικό μονοπάτι.

Τώρα από την άλλη πλευρά αναλόγως, το έργο έχει στη σύστασή του ενδιαφέροντα, μα και τόσο χιλιοειπωμένα στοιχεία παρατήρησης στις δυσλειτουργικές, κοινωνικές δομές. Στοιχείο βαρόμετρο στη ζωή των ανθρώπων. Χωρίζουν οι γονείς κάποιου παιδιού-εφήβου. Στους “απέξω” φαίνεται από συμπονετικό έως και αδιάφορο κάτι τέτοιο, κατά την παρακολούθηση της ταινίας. Αντιθέτως, σε όσους θεατές έχει συμβεί να χωρίσουν όντως οι γονείς τους, αναπόφευκτα θα αγγίξει μια ευαίσθητη χορδή της ψυχής τους αυτό το θιγμένο, οικογενειακό κενό. Ακόμη και στην ενήλικη ζωή. Και μάλιστα, με απόλυτη ενσυναίσθηση.

Γιατί όμως εξακολουθούμε να αναφερόμαστε μόνο στη θεματική (κεντρική ιδέα) και όχι στο σενάριο της ταινίας; Διότι πολύ απλά, δεν υπάρχει κάποιο ιδιαίτερο σενάριο ανάπτυξης εδώ πέρα. Απλώς εξελίσσεται λειτουργικά η πλοκή, ως προς το βίωμα του κινηματογραφικού ονείρου του ήρωα, το οποίο τον βοήθησε να ξεπεράσει κάθε δυσκολία (ενδοοικογενειακή και μη), κατά το μονοπάτι της ενηλικίωσης. Είναι μεν εκρηκτικό βίωμα θεματικής απέναντι σε επίτευξη ενδότερης επικοινωνίας μεταξύ δημιουργού και θαυμαστών/θεατών, αλλά όχι λόγω σεναριακού οίστρου. Όχι. Άλλη είναι η αιτία, για την οποία θα ασχοληθεί ο κόσμος με το “The Fabelmans.”

Στην ταινία, ουσιαστικά, η επιτυχημένη ανάπτυξη της ιστορίας οφείλεται σε ορισμένα ομοιάζοντα δωμάτια σκηνοθεσίας, τα οποία χρωματίζουν τις συναισθηματικές συνδέσεις προσώπων και εντάσσονται καταλλήλως συνολικά σε μια άκρως επικοινωνιακή, θελκτική και θαλπερή οικία κινηματογραφικής αφήγησης. Εκεί κατοικεί το αγέραστο ταλέντο του Στίβεν Σπίλμπεργκ! Όλα θα στηριχτούν, σε αυτό που γνωρίζει εκείνος να κάνει καλύτερα. Να φέρνει την πανίσχυρη αύρα της σκηνοθεσίας σε πρωταγωνιστικό ρόλο! Η σκηνοθεσία μιλά και εδώ περίτεχνα τη γλώσσα του Κινηματογράφου. Αξίζει να τη δείτε οπωσδήποτε στη Μεγάλη Οθόνη!

Πιο Αναλυτικά…

Σκηνοθεσία

Εδώ ακριβώς δίνονται οι απαντήσεις. Οι πρωταγωνιστικές, αισθαντικές αφοσιώσεις, υπό την καθοριστική οπτικοποίηση. Στην ουσία, έχουμε την κυρίαρχη ματιά του ήρωα Σάμι απέναντι σε Κινηματογράφο και Οικογένεια. Αλλά υπάρχουν και επιβλητικές στιγμές άλλων προσώπων (π.χ. της Μίτζι = μητέρας του Σάμι ή του θείου Μπόρις).

Εννοείται, πως σε τούτη την ταινία σχηματίστηκε ένα εναρμονισμένο κινηματογραφικό τρίπτυχο (σκηνοθεσία, μοντάζ, διεύθυνση φωτογραφίας). Όπως λέγαμε και αρκετά παραπάνω, οι σταθεροί συνεργάτες σε μοντάζ Μάικλ Καν (εδώ μαζί με την ποιοτική μοντέζ Σάρα Μπρόσαρ) και σε διεύθυνση φωτογραφίας Γιάνους Καμίνσκι, παίζουν πάλι σπουδαίο ρόλο. Δείχνουν ξανά την κλάση τους, αλλά και την αέναη χημεία μαζί με τον οργανωτή Στίβεν Σπίλμπεργκ! Και έτσι ακριβώς, θα εκλάβουμε το σύνολο αυτής της θέασης. Σαν την κατοικία μιας κινηματογραφικής χημείας, με θαλπερά δωμάτια συναισθημάτων:

Παιδικότητα

-Η παιδική ηλικία του Σάμι διακατέχεται από την κινηματογραφική μαγεία! Τη μεγέθυνση των γεγονότων. Το παιχνίδι-τρενάκι, που μοιάζει τόσο αληθινό.

-Υπάρχει μια σύντομη περιήγηση του μέσου (κάμερα) στο οικογενειακό τραπέζι, όταν οι Φέιμπλμανς τρώνε και ακολουθεί το παιδικό αστείο με την ψεύτικη αράχνη, από τον εγκάρδιο φίλο Μπένι.

Χρωματισμοί & Συναίσθημα

-Μόλις ξεκινά ο τυφώνας, τα γαλάζια εξωτερικά σημεία στο σπίτι της οικογένειας ταιριάζουν τόσο με το καιρικό φαινόμενο, όσο και με την παρόρμηση της μητέρας για την επιθυμητή αιχμαλώτιση του κινδύνου. Σε μια εγκεφαλική ταύτιση μητέρας-γιου, σχετικά με τον έλεγχο που επιδίωκε να έχει ο Σάμι στη ζωή και στα φιλμ του.

-Οι κίτρινες παρτιτούρες της πιανίστριας μητέρας εναρμονίζονται αισθητικά με το ίδιας απόχρωσης φόρεμά της, λίγο πριν κόψει εκείνη τα “αντιμουσικά” νύχια της.

Γονείς, Παιδί, Σκηνοθέτης

-Στο αμάξι, με άμεσες εναλλαγές πλάνων και χρήση ίδιας κουβέντας (“πρόσεχε το δρόμο”), θα περιγραφεί η σχέση πατέρα και γιου. Από τη θέση οδηγού και συνοδηγού αντιστοίχως, ως προς τον επερχόμενο σεβασμό του πατέρα για τη μελλοντική δουλειά του γιου.

-Οργή γιου προς τον πατέρα, για την καταστροφική μετακόμιση στην αντισημιτική Βόρεια Καλιφόρνια.

-Ο μαγευτικός χορός της μητέρας, σε βραδινή οικογενειακή κατασκήνωση στην Αριζόνα.

-Η ιδιωτική ανακάλυψη του μυστικού της μητέρας, το πισώπλατο κυριολεκτικό-ψυχολογικό χτύπημα στο παιδί και η ντροπαλή κινηματογραφική εκμυστήρευση του γιου προς την ελεύθερη ερωτική ζωή της μητέρας.

-Η ανησυχία για τις ευαισθησίες της μητέρας, μέσα από τα μάτια του εκκολαπτόμενου (περσόνα ταινίας) και ώριμου (δράση-θέαση κάμερας)   σκηνοθέτη. Εδώ ξεχωρίζουν 2 σημεία, αντιστοίχως:

1. Η εστίαση στο λαιμό της μελλοθάνατης γιαγιάς (μητέρας της Μίτζι).

2. Το νετάρισμα στο τηλέφωνο (που βρίσκεται μπροστά στο πλάνο) μαζί με τη θόλωση στους ξαπλωμένους γονείς (οι οποίοι είναι πίσω) συνιστούν ένα άκρως συναισθηματικό πλάνο βάθους πεδίου. Μολονότι επικεντρώνεται ο φακός τότε σε άψυχο αντικείμενο. Αυτό είναι Σινεμά! Μπράβο!

Αγάπη για το Σινεμά

-Χειροποίητη φροντίδα του φιλμ, για τη βελτίωση των ταινιών, από τον κεντρικό ήρωα Σάμι.

-Παραλληλισμός της εκθέτριας Τέχνης, με το ίδιο ρίσκο του να βάζεις το κεφάλι σου στο στόμα ενός λιονταριού. Κουβέντες του θείου Μπόρις.

-Οι τρομακτικές δυνατότητες του Σινεμά στην ίδια την προβολή, μα και τη μετέπειτα κοινωνική επίδραση στους ανθρώπους. Αποδείχτηκαν, όταν ο Σάμι κατέστρεψε τη συμμαχία των πιο δημοφιλών μαθητών. Έκανε τον έναν να δείχνει επιτυχημένος και τον άλλο να μοιάζει αποτυχημένος. Τους διέσπασε, με την οπτική αφήγηση της Τέχνης του.

-Απολαυστική και με χιούμορ, η αναπαραστημένη μορφή του ουσιώδους Τζον Φορντ, περί βασικών μαθημάτων κατάλληλης θέσης του ορίζοντα στα ενδιαφέροντα σκηνοθετικά πλάνα.

Καλύτερες Ερμηνείες

• Μισέλ Γουίλιαμς (Μίτζι Φέιμπλμαν): Συναισθηματική, τρυφερή, ενοχική και γλυκιά παρουσιάστηκε η ηθοποιός σε ένα ρόλο βαρόμετρο!

• Σεθ Ρόγκεν (Μπένι Λέβι): Είναι η 2η φορά (η 1η έγινε στο “Το Δικό Μας Βαλς” 2011), όπου ο ηθοποιός αποδεικνύει, πως μπορεί να συμμετάσχει πρωταγωνιστικά σε ποιοτικό Σινεμά. Πολύ καλή παρουσία! Θα έπρεπε να επιλέγει στην καριέρα του τη συμμετοχή σε ισορροπημένο κωμικό-δραματικό μοτίβο πιο συχνά.

• Γκάμπριελ Λαμπέλ (Σάμι Φέιμπλμαν). Ως πρωταγωνιστής, έκανε μεν αυτό που χρειαζόταν, από τη στιγμή που εμφανίστηκε ως έφηβος Σάμι. Ξεχώρισε στον ανταγωνισμό με το “αστέρι” του σχολείου. Όμως δεν μπορείς να πεις ακριβώς, ότι συνολικά συγκλόνισε κιόλας στο έργο.

• Ντέιβιντ Λιντς (Τζον Φορντ). Δεν μπορώ να φανταστώ πιο εκρηκτική και ουσιώδη ερμηνεία από αυτή! Αν και στο τέλος, απέδωσε αξιοπερίεργη δυναμική!

Γιάννης Κρουσίνσκυ
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα eretikos.gr