Πανέμορφο σχήμα, σύγχρονης εξελισσόμενης Φιλοσοφίας, λατρείας συνυπαρχουσών Τεχνών & εξυψωμένης ανθρώπινης Συναισθηματικής παρουσίας.
Πρωτόγνωρη αξιοποίηση της αυτοκίνησης, ως ένα αποκαλυφθέν καλλιτεχνικό & ψυχαναλυτικό μέσον-δοχείον έκφρασης της Ανθρώπινης Ύπαρξης.
Η ταινία του Ριουσούκε Χαμαγκούτσι (Σκηνοθεσία/Σενάριο) περνά επιτυχώς την εξακρίβωση της λυδίας λίθου για το χρυσό ίχνος της στο βάθρο του Σύγχρονου Σινεμά.
Υπόθεση
Στις αρχές του 21ου αιώνα ο ταλαντούχος σκηνοθέτης/ηθοποιός Γιασούκε Καφούκου έχει εγκαταλείψει πια την τηλεόραση. Είναι αφοσιωμένος στο Θέατρο. Αντιθέτως η Ότο, σύζυγός του, μεσουρανεί τα τελευταία χρόνια με εκρηκτικά σενάρια σε ριζοσπαστικές, τηλεοπτικές σειρές. Ο Γιασούκε μετά την εξαιρετική απόδοση της θεατρικής παράστασης για το έργο “Περιμένοντας τον Γκοντό” του Σάμιουελ Μπέκετ, θα γνωρίσει έναν ηθοποιό συνεργάτη της γυναίκας του. Ο νεαρός λέγεται Κόσι Τακάτσκι και δηλώνει τον θαυμασμό του.
Το ζευγάρι Γιασούκε και Ότο είναι παντρεμένο 20 χρόνια. Ωστόσο, τα τελευταία έτη ζουν μια ιδιόμορφη, ερωτική σχέση. Είναι η γέννηση ενός ανανεωμένου, υπερβατικού Έρωτα μέσα στο αγαπημένο ζεύγος, το οποίο ξεπέρασε με προσπάθεια την Τραγωδία μιας τραυματικής, οικογενειακής απώλειας…Αυτή η σχέση αφορά ένα απαραίτητο επίπεδο ψυχικής λύτρωσης, εμπεριέχοντας μαζί δημιουργικότητα και λίμπιντο. Συγκεκριμένα, η σεναριογράφος Ότο Καφούκου αποκτά εδώ και πολλά χρόνια διάφορες ασύλληπτες δημιουργικές ιδέες, όταν ερωτοτροπεί με τον Γιασούκε. Είναι μια ασυνήθιστη, ερωτική τελετουργία διανοούμενων, αυτό που ζουν. Είναι η γέννηση των καλλιτεχνικών Ιδεών.
Ο Γιασούκε θαυμάζει για ακόμη μια φορά τη γόνιμη φαντασία της σεναριογράφου και γυναίκας του, Ότο. Πλέον όμως ο Γιασούκε Καφούκου είναι καλλιτεχνικά δοσμένος στην απόδοση της παράστασης για το θεατρικό έργο “Θείος Βάνιας” του Άντον Τσέχοφ. Ο Γιασούκε θα παίξει το ρόλο του Θείου Βάνια. Ο ίδιος έχει ανακαλύψει μια ιδιαίτερη μέθοδο θεατρικής εξάσκησης. Τον βοηθά ιδιαιτέρως να ηχογραφεί για εκείνον η Ότο με τη φωνή της σε κασέτα τις ερμηνευμένες στιχομυθίες των υπό μελέτη εκάστοτε έργων. Αυτές τις ηχογραφήσεις ακούει ο Γιασούκε εν ώρα ιδιωτικής οδήγησης από το κασετόφωνο του κόκκινου, ιδιόρρυθμου για τα ιαπωνικά δεδομένα, αυτοκινήτου του, απαγγέλοντας τα δικά του συμπληρωματικά μέρη (που λείπουν σκόπιμα) στα κενά της κασέτας.
Μια μέρα ο ίδιος θα φύγει από το σπίτι του για το αεροδρόμιο, αλλά λόγω συγκυριών θα χρειαστεί να επιστρέψει. Θα ανακαλύψει, ότι η Ότο τον απατά με εκείνον το νεαρό ηθοποιό συνεργάτη της. Ο συναισθηματικά πληγωμένος σύζυγος θα φύγει αθόρυβα, δίχως να τον αντιληφθούν. Το τρακάρισμα και το γλαύκωμα που θα αντιμετωπίσει στη συνέχεια, είναι ένα τίποτα μπροστά στην εγκεφαλική αιμορραγία και τον επερχόμενο θάνατο της Ότο. Η προσωπική και καλλιτεχνική ζωή του Γιασούκε θα αλλάξουν άρδην…
Ανάλυση
Γενικώς…
Αρχικώς θα ήθελα να ξεκαθαρίσω, ότι θα αφήσω στην άκρη τη γόνιμη σκέψη του φιλοσοφημένου συγγραφέα Χαρούκι Μουρακάμι, μολονότι η εν λόγω ταινία βασίστηκε σε έργο εκείνου (από την ενότητα “Drive My Car” του βιβλίου με τη συλλογή μικρών ιστοριών “Men without Women”). Αφενός επειδή υπάρχουν τροποποιήσεις στο σενάριο της ταινίας και αφετέρου διότι οι τροποποιήσεις αυτές συνιστούν τελικά ένα ειδικό σύμπαν. Θα ασχοληθώ επομένως σε τούτο το κείμενο αναλυτικά μόνο με τη δημιουργικότητα του εξαιρετικού σκηνοθέτη/σεναριογράφου Ριουσούκε Χαμαγκούτσι και των πολύτιμων συνεργατών του. Διότι είναι τόσο εντυπωσιακή και καλοδουλεμένη η ποιοτική αυτή διασκευή τους, με την εμπλουτισμένη αξιοποίηση των κινηματογραφικών παραμέτρων, που πλησιάζει σχεδόν την ανεξάρτητη καλλιτεχνική δημιουργία. Γενικώς, δεν με απασχολούν ούτε και με θαμπώνουν τα χρυσά αγαλματάκια.
Με ενδιαφέρει όμως έντονα στις Τέχνες η αποκάλυψη πολύτιμων μετάλλων, των οποίων η διαχρονικότητα αφοπλίζει τις διχογνωμίες και υπερνικά πεντακάθαρα την ανθρώπινη μισαλλοδοξία. Μέσα από την εξακρίβωση, του τι είναι τελικά αληθινός χρυσός. Από την νοητική ευθυγράμμιση απλού θεατή, λόγιου Σινεφίλ, μελετημένου κριτικού και καλλιτέχνη διανοούμενου. Η ταινία “Drive My Car” (2021) περνά επιτυχώς την εξακρίβωση της λυδίας λίθου για το χρυσό ίχνος της στο βάθρο του Σύγχρονου Σινεμά. Θα αποκαλύπτει τη γνησιότητα της ποιότητάς της και θα ακτινοβολεί σταδιακά όλο και περισσότερο στην πορεία του χρόνου. Θα δίνει όλο και περισσότερες απαντήσεις, εφόσον βεβαίως ο άνθρωπος κοιτάζει ώριμα μέσα του και ανταποκρίνεται με ενήλικη ματιά στο ταξίδι της αφοπλιστικής ειλικρίνειά της. Η ουσιώδης λάμψη της ταινίας ξεχώρισε στο 2021, διακρίνεται ήδη μέσα στο έτος 2022, θα αγγίξει την ανταπόκριση δεκαετίας και τελικά κάτι πολύ περισσότερο…
Η Ουσία
Το γεγονός, ότι αυτές οι γλώσσες διαβιούν με αρετή μέσα στο κείμενο του Άντον Τσέχοφ και στα κάδρα του Ριουσούκε Χαμαγκούτσι, τεκμηριώνει μια κατακτηθείσα οικουμενική ενίσχυση στο όλο καλλιτεχνικό εγχείρημα. Αλλά η ταινία διαθέτει πολύ πιο βαθυστόχαστη προσέγγιση και μάλιστα πολυεπίπεδη. Διότι η ιδιαίτερη ομορφιά αυτής της κινηματογραφικής δημιουργίας είναι ότι όλο αυτό το σκεπτικό παρουσιάζεται με μεστό τρόπο, ελευθερώνοντας θαρραλέα πολλές διαδρομές της σκέψης. Το έργο καθοδηγεί τον Σινεφίλ σε ένα διδακτικό ταξίδι από την καθαυτή υπομονετική κινηματογραφική αφήγηση, στην εξειδικευμένη καλλιτεχνική φιλοξενία διαχρονικής, αποκαλυπτικής αύρας του θεατρικού έργου “Θείος Βάνιας.” Καθώς και από την εγκεφαλική σκιαγράφηση της αβυσσαλέας νοητικής επικοινωνίας προσώπων του έργου “Drive My Car” προς την πρωτόγνωρη αξιοποίηση της αυτοκίνησης, ως ένα αποκαλυφθέν καλλιτεχνικό και ψυχαναλυτικό μέσον-δοχείον έκφρασης ορισμένων υπερήφανων ή ανείπωτων στιχομυθιών της Ανθρώπινης Ύπαρξης.
Τα ανθρωποκεντρικά, νοηματικά σχήματα της ταινίας εντυπωσιάζουν! Διότι στο έργο η κεντρική ιδέα (προσπάθεια ανώτατης ενσυναίσθησης), ο νοηματικός άξονας (απαράβατα όρια αυτής της ανθρώπινης αλληλοκατανόησης) και οι κινηματογραφικές παράμετροι (σενάριο, σκηνοθεσία, μοντάζ κ.τ.λ.) αλλάζουν στα σωστά διαστήματα θέσεις οδηγού, συνοδηγού και συνεπιβάτη. Γίνονται ο μελετημένος καθοδηγητής, αλλά και ο εγκάρδιος, πιο σιωπηλός συνταξιδιώτης του Σινεφίλ.
Η επικοινωνία δημιουργού και Σινεφίλ πραγματοποιείται ιδανικά στην ταινία, μέσω της διαδραστικής και συνάμα εγκεφαλικής εξέλιξης στην ιστορία των ηρώων της. Οι ηθοποιοί εξέφρασαν ερμηνείες με αξιοσημείωτη ταύτιση συναισθημάτων των ρόλων! Η συνολική κινηματογραφική χρονική διάρκεια των 179 λεπτών της ταινίας δικαιολογείται απολύτως! Και μάλιστα όσο προχωρά η ταινία, τόσο η δραματική τάση κορυφώνεται, διαθέτοντας παράλληλα ένα βαθμό αυτοσυγκράτησης, μέσα από την μεθοδική διαμάχη παρορμητικότητας (Κόσι Τακάτσκι) και ανωτερότητας (Γιασούκε Καφούκου) των ηρώων της.
Πιο Αναλυτικά…
Φιλοσοφία & Χαμαγκούτσι
Ο Ερωτισμός (ψυχική διάσωση του ζεύγους Καφούκου) παντρεύεται τη διαχρονικότητα των Τεχνών (σενάρια της Ότο, σκηνοθεσία του Γιασούκε) και αποτελεί τέκνο της Ελπίδας (συνάθροιση της αγάπης και των ιδεών του ζεύγους) σε έναν κόσμο αναγκαίας Αναγέννησης (υπέρβασης ανθρώπινης απώλειας=κόρη). Αυτή η μεθοδική προσωποποίηση μέσα στις σχέσεις Θεωρίας και Πράξης απευθύνεται τελικά σε κάθε άνθρωπο έξω από το σύμπαν της ταινίας. Έχει δηλαδή στοχαστική αντίληψη, με ανθρωπιστικά κριτήρια, ο δημιουργός Χαμαγκούτσι. Για αυτόν ακριβώς το λόγο, βάσει του συγκεκριμένου έργου, θα τον περιέγραφα ως Προοδευτικό Καλλιτέχνη, με εμφανή αποστασιοποίηση από τη δογματική, σοβιετική παράκρουση (η οποία κήρυττε τον υλισμό).
Απλώς, φιλοσοφικά γίνεται μια πρόσμιξη πλατωνικού, αντικειμενικού, υπερβατικού Ιδεαλισμού συνολικά στο έργο (προσοχή, όχι υποκειμενικού όμως). Έχει ακόμη και στοιχεία φιλοσοφημένης σκέψης του Ντεκάρτ αυτό το έργο (π.χ. οι γόνιμες, ακραίες ιδέες της περσόνας Ότο Καφούκου παραμένουν, κατά κάποιον τρόπο, σε περιβάλλον Ορθολογισμού). Ίσως να καταλήγει τελικά προς τον Χέγκελ και τον απόλυτο Ιδεαλισμό η ταινία. Δεν προσμετρώ τόσο τη θεολογική άποψη στον φιλοσοφικό τρόπο σκέψης του Χαμαγκούτσι. Γιατί αυτή αντικειμενικά προκύπτει από την παρουσία του έργου “Θείος Βάνιας” του Άντον Τσέχοφ, μέσα στην ταινία “Drive My Car.” Όπου δεν μπορούσε να αλλάξει το τέλος του Τσέχοφ ο Χαμαγκούτσι, πιθανότατα από σεβασμό στη θεατρική Διάνοια του πρώτου (το έκανε όμως λιγότερο λυρικό, ως προς την άποψη της μετά θάνατον ζωής).
Σκηνοθεσία
Η κινηματογραφική αφήγηση στην οργανωμένη σκηνοθεσία του Ριουσούκε Χαμαγκούτσι κινήθηκε έξυπνα. Πρωταγωνιστούν σκηνοθετικά κυρίως 5 περσόνες, αλλά 3 διαμορφώνουν τα πάντα, ακόμη και μετά το θάνατο της Ότο Καφούκου. Αυτά τα 3 άτομα κάνουν ένα διαδραστικό παιχνίδι σε κρίσιμο πλάνο! Βγαίνουν τότε στιγμιαία από το πλάνο ο Κόσι Τακάτσκι και η οδηγός Μισάκι Ουατάρι, ενώ παραμένει εκεί ο Γιασούκε. Οι 2 αντίθετοι ρόλοι στη ζωή του Γιασούκε θα εισέλθουν πάλι στο πλάνο. Αυτές οι στιγμές έχουν μεγάλη σημασία. Γενικώς, ξεχώρισε περισσότερο η σκηνοθεσία ως κυρίαρχο ήρωα τον Γιασούκε Καφούκου, στην πορεία του έργου.
Η συνδρομή της μελετηρής μοντέζ, Αζούσα Γιαμαζάκι, είναι καταλυτική στην πολύωρη ταινία. Μπορούμε να μιλήσουμε λίγο παραπάνω για τρεις καθοριστικές ενότητες: Η συνολική αφήγηση σχετικά με το υπομονετικό, συναισθηματικό δέσιμο θεατράνθρωπου και αινιγματικής οδηγού του, είναι τόσο ωραία ισορροπημένη στην ταινία, όσο και το ευαισθητοποιημένο κομπλιμέντο του Γιασούκε στο δείπνο για την ντελικάτη οδήγηση της ίδιας της Μισάκι. Κυλά σωστά και ο σκακιστικός ανταγωνισμός μεταξύ Γιασούκε/Κόσι, όπου η τετράγωνη λογική του 1ου υπερνικά τελικά την ανεξέλεγκτη εκρηκτικότητα του 2ου. Τρίτη ενότητα ήταν η επίδραση-έκπληξη της κωφάλαλης περσόνας Λι-Γιουν-Α στο έργο.
Αμάξι, Θέατρο, Τοποθεσίες
-
Αμάξι: Επειδή δεν με ενδιαφέρουν οι μάρκες αυτοκινήτων, σας μεταφέρω την ουσία. Ότι δηλαδή, ο αλλιώτικος τρόπος σκέψης του ήρωα Γιασούκε Καφούκου από άλλους πολίτες διατυπώνεται σε πρώτη φάση, από πολύ μακρινά πλάνα στον αυτοκινητόδρομο, με το ιδιόρρυθμο για τα ιαπωνικά, μηχανικά δεδομένα, κόκκινο αυτοκίνητό του. Αυτό διακρίνεται συνολικά ως καλλιτεχνική προέκταση της προσωπικότητας του ιδίου, είτε σε πανοραμικά πλάνα, είτε σε εξωτερικές κοντινές καταγραφές, είτε ακόμη και σε εσωτερικές καθοριστικές οπτικές του γωνίες. Στην τελευταία περίπτωση, ο σκηνοθέτης Χαμαγκούτσι παραδίδει μαθήματα, για το πώς γυρίζεται μια ταινία με ωφέλιμα πλάνα μέσα σε αμάξι, χωρίς πολυπλοκότητα (γιατί με ελάχιστες εξαιρέσεις, γενικώς σε άλλες ταινίες το τι διαγώνιες λήψεις & παράξενες προσπάθειες έχουν γίνει, δεν περιγράφεται).
Εκφράζει, επομένως, το αμάξι αυτό ένα κινητό εργαστήρι εξάσκησης για την Τέχνη του Γιασούκε. Και κατ’ επέκταση έναν ιερό εσωτερικό χώρο, όπου ο ίδιος ο ήρωας βελτιώνεται θεατρικά ή ψυχολογικά μέσα από τον ανταγωνισμό, την εμπιστοσύνη και τη συμφιλίωση. Συμπορεύεται ο ίδιος με τη φυσική παρουσία της γυναίκας του ή την ηχογραφημένη φωνή της. Με θεατρικούς συμμάχους, με τον ανταγωνιστή-αντίζηλο Κόσι, με την αινιγματική και τελικά ενδιαφέρουσα οδηγό Μισάκι.
Το αμάξι ήταν επίσης το στάδιο-φορητό καταφύγιο της καθοριστικής μετάβασης, κατά την αναμέτρηση του Γιασούκε & της Μισάκι με την Άβυσσο! Όταν επήλθε αυτή η μετάβαση, είδαμε για πρώτη φορά στο έργο τον κενό δρόμο πίσω από το όχημα! Επαναλήφθηκε στη συνέχεια αυτή η εικόνα. Και φτάσαμε στο σημείο να βλέπουμε τα “χνάρια” της καταληκτικής διαδρομής παραλλαγμένα (εκ των πραγμάτων), καθότι πλέον τα άφηνε πίσω του ένα πλοίο. Διότι ο ήρωας Γιασούκε μαζί με την Μισάκι πέρασαν σε άλλο επίπεδο ενσυναίσθησης, ετοιμάζοντας το ψυχολογικό έδαφος, ώστε να αφήσουν πίσω τους την αποκαρδιωτική θλίψη. Για αυτό το λόγο και η αγκαλιά τους γίνεται ύστερα σε εξωτερικό περιβάλλον, στη γενέτειρα της κοπέλας. Τότε είναι πια και οι δύο έτοιμοι! -
Θέατρο: Η αρχική θεατρική παράσταση “Θείος Βάνιας” (όπου ο Γιασούκε καταρρέει), η ενδιάμεση σφαιρική μελέτη του έργου από ήρωες της ταινίας & Σινεφίλ, η τελική αναζωογόνηση θεατρικού σθένους του κεντρικού ήρωα γοητεύουν. Στο τέλος, ενώνονται όλες οι θαρραλέες ανθρώπινες παραστάσεις, κυρίως με οπτικό διάλογο μεσαίων πλάνων, ανάμεσα σε Σόνια/Βάνια, Λι-Γιουν-Α/Γιασούκε και της Μισάκι Ουατάρι (οδηγός), ενόσω η τελευταία διακρίνεται στο κοινό του θεάτρου, αντιπροσωπεύοντας μια αντανάκλαση του Σινεφίλ. Άψογο!
-
Τοποθεσίες (σπίτι του Γιασούκε, μπαρ & χιονισμένο τοπίο): Και στα τρία σημεία γίνεται εσωτερική διαμάχη του πρωταγωνιστή, περί αναγνώρισης μονογαμικής & πολυγαμικής στάσης ζωής (κοινός νοητικός τόπος η Ότο). Είναι από τα πιο ισχυρά σημεία του έργου. Διότι αφορά την υπό διαμόρφωση αντίληψη της σύγχρονης Ιαπωνίας, αλλά και του Δυτικού Πολιτισμού, με το βλέμμα ενός καλλιτέχνη…
Σενάριο
- Ομιλία: Μύραινα (ή πιο επιστημονικά, Muraena helena, με τη λατινική διωνυμία): Στην ταινία, διδακτική ιστορία μέσα στην ιστορία από ομιλία της Ότο, που βυθίζει περισσότερο υπαρξιακά τον θεατή/ακροατή σε εύστοχους συσχετισμούς. Ώστε να τον επαναφέρει στην επιφάνεια της σκέψης του, ως πιο ανοικτόμυαλο. Αυτή η αποδιοργανωμένη Μύραινα μοιάζει με το κορίτσι της ιστορίας, που εισβάλει στο δωμάτιο του συμμαθητή της. Η σιωπή του δωματίου είναι σαν το νερό.
- Στιχομυθίες: Είναι ιδανικά διαμοιρασμένες στην ανάπτυξη των σκηνών. Υπάρχει έντονη παρουσία διαλόγου ή συνδεδεμένου λόγου (ζωντάνια του μοντάζ), αλλά συμπληρώνει πανέξυπνα την αισθητική των επιλεγμένων χώρων έκφρασης, που παρουσιάζει η εκάστοτε εικόνα. Οι πιο σημαντικές εξελισσόμενες στιχομυθίες αφορούν δύο διαφορετικές, ανθρώπινες συσχετίσεις & τοποθεσίες.
Πρώτη: Γίνεται στο αμάξι του Γιασούκε στο πίσω κάθισμα, με διπλανό συνεπιβάτη τον ανταγωνιστή-αντίζηλο Κόσι (να σημειώσουμε και τη σιωπή της οδηγού, που τότε δυναμιτίζει τη δραματουργία). Υπάρχει τακτ, αλλά και εγκεφαλική διαμάχη άκρως συναισθηματικού, επικίνδυνου ανταγωνισμού. Εδώ εντοπίζεται το μεγαλύτερο χτύπημα κάτω από τη ζώνη για τον Γιασούκε. Η αποκαλυφθείσα, πολύτιμη εκμυστήρευση για την ανάπτυξη μιας σπάνιας δημιουργικής ιστορίας από την Ότο προς τον Κόσι.
Η κουβέντα αυτή ελευθερώνει, σε πιο σφαιρικό επίπεδο, την ενστικτώδη υπαρξιακή επιβεβαίωση της σαρκικής απόλαυσης, μαζί με την κατάκτηση της εγκεφαλικής συντροφικότητας, για τις οποίες μάχονται αενάως και επιδεικνύονται ανταγωνιστικά οι άνθρωποι. Παρόλα αυτά, ο Γιασούκε άκουσε περισσότερες ιστορίες της Ότο μέσα στα τόσα χρόνια γάμου τους και υπήρξε εκείνος, που της προκάλεσε την έμπνευση για τη μέθοδο Ερωτισμού-Ιδεών. Ο Κόσι, αν και ήταν ανέκαθεν εμφανώς υποδεέστερος σε ωριμότητα, θεατρικότητα και αυτοέλεγχο, καταλήγει ωστόσο να διδάσκει τον Γιασούκε κάτι πολύτιμο.
Δεύτερη: Πραγματοποιείται στη γενέτειρα της οδηγού Μισάκι. Εδώ έχουμε συνταρακτικές αποκαλύψεις για το παρελθόν της καταπιεστικής, βίαιης μητέρας της και την αποδιοργανωτική προσωπικότητα “Σάτσι,” που η απαράδεκτη γονέας επινόησε. Αυτή η εξιστόρηση της Μισάκι πραγματοποιεί έναν απρόβλεπτο παραλληλισμό με την εντελώς αλλιώτικη ιστορία του Γιασούκε για την απώλεια της γυναίκας του. Ο παραλληλισμός αυτός ήταν από τις μεγαλύτερες αποκαλύψεις του έργου. Έχουμε έτσι Διασταύρωση Ψυχοβόρων Τραυμάτων! Οι ιστορίες των Γιασούκε και Μισάκι, διασταυρώθηκαν ως κεντρική ιδέα, αναζητώντας την κατανόηση σε αγαπημένα νεκρά πρόσωπα, που τους σημάδεψαν με διαφορετικό, μα τραυματικό τρόπο, όταν ζούσαν.
Γιάννης Κρουσίνσκυ
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα eretikos.gr