ΣΠΙΡΤΟΚΟΥΤΟ (Επαν.) - Γιάννης Καντέα Παπαδόπουλος

Μία από τις πιο σημαντικές και επιδραστικές ελληνικές ταινίες του 21ου αιώνα, η οποία έφτιαξε τη δική της σχολή λαϊκού ρεαλισμού.

Πριν από 20 χρόνια, όταν το "Σπιρτόκουτο" προβαλλόταν για πρώτη φορά δημόσια, δύσκολα θα προέβλεπε κανείς το εύρος και τη διάρκεια της επίδρασής του στο κοινό αλλά και στην εξέλιξη του ελληνικού σινεμά. Το πρωτόγνωρο για τα εγχώρια δεδομένα στιλ της ταινίας, ένας αιχμηρός ρεαλισμός, κατάφωρα γήινος και λιτός, όσο και ασυγχώρητα επιθετικός, ιλιγγιώδης και υπερηχητικά αθυρόστομος, ερχόταν σε πλήρη αντίθεση με το κινηματογραφικό status quo και το κλίμα της εποχής του. Η χώρα τότε μόλις μάθαινε να μετρά σε ευρώ αντί για δραχμές, οι Ολυμπιακοί Αγώνες βρίσκονταν μερικούς μήνες μακριά και η κρίση ήταν ακόμα μια άγνωστη πραγματικότητα. Στο κλίμα ευμάρειας, λοιπόν, που επικρατούσε, το "Σπιρτόκουτο" ήταν στην καλύτερη περίπτωση μια σοκαριστική υπενθύμιση οικείων κακών που κρύβονταν κάτω από το χαλί και στη χειρότερη ένας λεκές που χαλούσε το πάρτι. Δύο δεκαετίες μετά, το μεγάλου μήκους ντεμπούτο του Γιάννη Οικονομίδη αναγνωρίζεται δικαίως ως ριζοσπαστική τομή στον εγχώριο κινηματογράφο, θεμέλιος λίθος του διακριτού και καινοτόμου ύφους του σκηνοθέτη, παραμένοντας ένα οδυνηρό αριστούργημα που συνεχίζει να πολλαπλασιάζει τη δημοφιλία του.

Πόσο ταιριαστά παράδοξο ότι η ταινία τα καταφέρνει όλα αυτά, παραβιάζοντας έναν από τους σημαντικότερους κανόνες του σινεμά: τοποθετώντας στο επίκεντρο έναν κατάφωρα αντιπαθή ήρωα. Πρόκειται για τον 50αρη Δημήτρη (Ερρίκος Λίτσης), έναν άντρα "παλαιάς κοπής", αφεντικό και πατριάρχη, που έχει μάθει να ασκεί την ισχύ του διατηρώντας ασφυκτικό έλεγχο στα μέλη της οικογένειάς του. Κατά τη διάρκεια μιας ημέρας με αποπνικτικό καύσωνα, όμως, μέσα από διαδοχικές εκκωφαντικές αντιπαραθέσεις, ο προφυλαγμένος κόσμος του καταρρέει με κρότο.

Μια ταινία που αρνείται να αφήσει αμέτοχο το θεατή, το "Σπιρτόκουτο" συνιστά ένα παροξυσμικό κολάζ των χειρότερων συμπλεγμάτων της ελληνικής οικογένειας χωρίς να χάνει ίχνος της διαπεραστικής δύναμής του στο σήμερα. Και η διαχρονικότητά του δεν οφείλεται στην παγιωμένη θέση του στην ντόπια ποπ κουλτούρα, αλλά στην ανατριχιαστικά οικεία απεικόνιση μιας βίας που κατοικεί ακόμα στην καρδιά των ελληνικών διαμερισμάτων.