Ένα φιλμ που βλέποντάς το με τα σημερινά δεδομένα, μπορείς να το χαρακτηρίσεις κωμικοτραγικό με μπόλικες δόσεις υποβόσκοντος αισθησιασμού. Δεν υπερβάλλω, υπάρχουν άφθονες νύξεις γύρω από το σεξ (με εκφράσεις και υπονοούμενες σιωπές), αλλά ο Γίρι Μένζελ (που κάνει το ντεπούτο του μ’ αυτό το φιλμ), καταφέρνει να μη ξεφύγει από το στόχο του, που είναι η άποψη ότι τα ασήμαντα πεπρωμένα μας είναι στενά δεμένα με μεγαλύτερα γεγονότα, που συμβαίνουν εκτός της προσωπικής μας ζωής, και τα οποία δεν μπορούμε ποτέ να τα αποφύγουμε. Και όπως ομολογεί ο σκηνοθέτης «η ποιητικότητα αυτής της ταινίας, αν όντως είναι ποιητική, εντοπίζεται όχι στις ίδιες τις παράλογες καταστάσεις, μα στην αντιπαραβολή τους με τη χυδαιότητα και την τραγωδία». Και πραγματικά την βρήκα ποιητική και γεμάτη τρυφερότητα, παρά το γεγονός ότι η ιστορία διαδραματίζεται σε μια δύσκολη εποχή για την τότε Τσεχοσλοβακία.
Η ταινία, αναφέρεται στην ιστορία του ασκούμενου ελεγκτή κυκλοφορίας σιδηροδρόμων Μίλος (Βάτσλαβ Νέτσκαρ) που ακολουθώντας τα βήματα του πατέρα του, ξεκινά την ίδια δουλειά στον τοπικό σιδηροδρομικό σταθμό κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής και ταυτόχρονα έχει την πρώτη του ερωτική απογοήτευση. Όχι επειδή τον αποφεύγει η κοπέλα που του αρέσει, αλλά επειδή ως πρωτάρης, την κρίσιμη στιγμή παθαίνει πρόωρη εκσπερμάτωση. Αυτό θα τον οδηγήσει σε απονενοημένο διάβημα, στον προϊστάμενό του που θα του δώσει αντρικές συμβουλές και τέλος στο γιατρό που θα του συστήσει, όταν βρίσκεται με την κοπέλα του να σκέφτεται την ποδοσφαιρική του ομάδα.
Εν τω μεταξύ, ο πόλεμος μαίνεται κάπου μακριά χωρίς να τον βλέπουμε, αλλά ο τοπικός ναζί αξιωματούχος τον περιγράφει ως «όμορφες τακτικές αποσύρσεις» και μαζί με άλλους αξιωματούχους ασχολείται με μια άλλη παράλληλη ιστορία αποπλάνησης μιας ντόπιας καλλονής, η οποία δεν είναι καν αποπλάνηση μιας και η κοπέλα, ό,τι της συνέβη ομολογεί ότι το έπαθε με τη θέλησή της.
Αστείες και κωμικές καταστάσεις, με φόντο τη συντηρητική κοινωνία της εποχής και τον παράλογο πόλεμο, που πλησιάζει τον σταθμό με τη μορφή ενός τρένου που μεταφέρει πυρομαχικά για τους ναζί. Όμως οι σοβαρές προθέσεις του Γίρι Μένζελ, δεν χάνονται ούτε στιγμή και σ’ αυτό βοηθάει η στιβαρή του σκηνοθεσία, οι καλές ερμηνείες και η εξαιρετική μουσική του Γίρι Σουστ, ενώ η ασπρόμαυρη φωτογραφία του Γιάρομιρ Σοφρ, μας προσφέρει θαυμάσιες εικόνες με έξοχα κάδρα.
Η ταινία κέρδισε Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης το 1968 και πιστεύω όχι άδικα. Έχει οικουμενικό θέμα, είναι βαθιά ανθρώπινη και τρυφερή με λεπτό χιούμορ. Βλέπεται ευχάριστα και με ιστορικό, κοινωνικό και ψυχολογικό ενδιαφέρον.
Άγγελος Πολύδωρος
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα aggelospolidoros.blogspot.com/