Η δημιουργία του Baz Lurhmann εκφράζει συναισθηματική πληρότητα, κατά τη μελέτη της διπρόσωπης, ανθρώπινης σχέσης των Elvis Presley & Tom Parker.
Η αντιρατσιστική επικέντρωση της ταινίας στη διαχρονική, αφροαμερικανική έμπνευση αποδεικνύεται πολύτιμη και για το σημερινό βίο των Σινεφίλ.
Σε αυτή την ταινία, είναι παραπάνω από βέβαιο, ότι “ο βασιλιάς του Rock n’ Roll ζει.” Μα σαν θνητός με αστείρευτο ταλέντο & όνειρα!
Υπόθεση
Οι ζωντανές αναμνήσεις του Αμερικανού με ολλανδικές ρίζες, Tom Parker, δεν αφήνουν καθόλου τον ίδιο σε ησυχία, κατά τις τελευταίες του στιγμές στο νοσοκομείο. Εκείνος θυμάται τα πάντα ξανά…Μία ιδιαίτερη, παρελθοντική συνάντηση, επιφέροντας μακροχρόνια, επαγγελματική συνεργασία, χαρακτήρισε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του. Ο Tom Parker, με το προσωνύμιο “συνταγματάρχης,” υπήρξε ο καθοριστικός μάνατζερ του σπουδαίου μουσικού Elvis Presley.
Η συνεργασία τους υπήρξε σαφέστατα κάτι παραπάνω από επιτυχημένη, αλλά είχε και πραγματικά αρνητικές στιγμές, με έντονες διαπροσωπικές συγκρούσεις! Εξαιτίας των πολύχρονων, επιβεβλημένων, απαιτητικών προγραμμάτων μουσικής προς το φωτεινό αστέρι της Rock n’ Roll, η κατάσταση σταδιακά έβγαινε όλο και περισσότερο εκτός ελέγχου. Αυτά τα ακατάπαυστα, μουσικά προγράμματα επέφεραν μεγάλη ψυχολογική πίεση στον παθιασμένο Elvis.
Επιβάρυναν την υγεία του, σε μια ακραία ψυχοσωματική κατάσταση (με την πρόσθετη επιβάρυνση διαφόρων ουσιών). Μάλλον οδήγησαν τελικά τον εξαιρετικά ταλαντούχο τραγουδιστή προς το θάνατο από καρδιακή προσβολή, σε ηλικία μόλις 42 ετών. Πολλοί κατηγόρησαν τον Tom Parker ως υπαίτιο για την τραγική κατάληξη του μουσικού φαινομένου Elvis Presley. Ο ίδιος ο “συνταγματάρχης” ωστόσο υπήρξε αμείλικτος. Έλεγε “Όχι, δεν τον κατέστρεψα. Αντιθέτως, εγώ δημιούργησα τον Elvis.”
Στα μέσα του 20ου αιώνα ο Tom άκουσε στο ραδιόφωνο ενός αμαξιού αυτή την ανυπέρβλητη φωνή για πρώτη φορά. Εξεπλάγη, μόλις έμαθε, ότι δεν ανήκε σε Αφροαμερικανό. Αμέσως πήγε και βρήκε τον επερχόμενο “βασιλιά” του Rock n’ Roll, έχοντας εκρηκτικές προτάσεις για επαγγελματικά σχέδια με λαμπρό μέλλον…
Οι πρώτες εμφανίσεις, η φωνή, οι χορευτικές κινήσεις του Elvis Presley αποτέλεσαν καινοτομία για την εξέλιξη της παγκόσμιας μουσικής. Παράλληλα, έδωσαν μια σημαντική, διαχρονική μάχη κατά του πουριτανισμού και εκφασισμού των τότε Η.Π.Α. αλλά και όλου του κόσμου…
Ανάλυση
Γενικώς…
Αυτή λοιπόν είναι μια διαφορετική εκδοχή γύρω από τον άνθρωπο και το μύθο του Elvis Presley. Στην πραγματικότητα, παρατηρούμε στο έργο “Elvis” (2022) την ενδιαφέρουσα, τμηματική, κινηματογραφική διαμοίραση μιας πληθώρας έντονων συναισθημάτων.
Η επιλεγμένη μορφή έκφρασης
Η οπτική αυτών των αποδιδόμενων συναισθημάτων δεν είναι μονόπλευρη, αλλά παράλληλα ούτε και καλειδοσκοπική. Για αυτό το λόγο και καταφέρνει η κινηματογραφική ροή να γίνει επικοινωνιακή, παρά τη μεγάλη χρονική διάρκεια της ταινίας. Τα εκφραστικά συναισθήματα ταξιδεύουν στο μυαλό του θεατή, έχοντας ως ξεναγούς συγκεκριμένες περσόνες. Κατά κύριο λόγο, δύο προσωπικότητες. Τους Tom Parker και Elvis Presley. Αρχικώς, γίνεται μορφή συνειρμικής αφήγησης από τον αντιήρωα, εκμεταλλευτή ταλέντων, Tom Parker προς τον θεατή. Ωστόσο, στην εξελικτική πορεία της ταινίας περιγράφεται και το ίδιο το βίωμα του ανεπανάληπτου φαινομένου της Rock n’ Roll.
Και οι δύο χαρακτήρες διαθέτουν Πάθος στον τρόπο σκέψης τους. Ο Tom διαβλέπει με Πάθος την επιτυχία και το αυξανόμενο κέρδος, ενώ ο Elvis βιώνει μέσα από τα μάτια του την ίδια την καλλιτεχνική αλλαγή της μουσικής, μα και της νοοτροπίας των Η.Π.Α. στα μέσα του 20ου αιώνα. Παρόλα αυτά, βάσει της συνολικής παρουσίασής τους στην ταινία δεν είναι τόσο απλό, το να τους διαχωρίσουμε βεβιασμένα σε ρόλους εκμεταλλευτή (Τοm) και εκμεταλλεύσιμου (Elvis). Διότι ο Tom έχει σκοτεινό παρελθόν, παλεύοντας με μεγάλα χρέη, ενώ ο Elvis δεν θα μπορούσε να εκτινάξει το ενδιαφέρον της μουσικής του απήχησης τόσο ψηλά, εάν δεν υπήρχε και η αντικειμενική βοήθεια του μεθοδικού μάνατζέρ του.
Ο Tom μοιάζει πιο πολύ όχι με πνευματικό πατέρα, αλλά με έναν κατά κάποιο τρόπο “εκπαιδευόμενο, πνευματικό πατριό” που συμπεριφέρθηκε ταυτοχρόνως σωστά και λανθασμένα στον Elvis. Τον βοήθησε να ζήσει στην πολυτελή “Graceland” με την οικογένειά του, επιχείρησε να τον προστατέψει επαγγελματικά από το συντηρητισμό των Η.Π.Α. αλλά δυστυχώς τον αντιμετώπισε και ως προσοδοφόρο προϊόν. Το σπάνιο ταλέντο του μουσικού υπερτερούσε όμως. Γιατί όπως σε κάθε παρόμοια περίπτωση, έτσι και εδώ, αποτελούσε φυσικά την αστείρευτη πηγή της δημιουργικότητας!
Σημαντικές, καλλιτεχνικές απόψεις
Θα διακριθούν μεν κάποια τραγούδια και ορισμένες στιγμές έμπνευσης, αλλά το έργο δεν αναδεικνύει τη συνολική αύρα των τραγουδιών. Αναδεικνύει όμως το βίωμα του Elvis Presley, τραγουδώντας τα και συνεπώς νικώντας το χρόνο. Εκφράζεται δηλαδή μόνο η αίσθηση, την οποία εκείνα τα τραγούδια εξέπεμπαν. Δεν υπάρχει επομένως συνολικά μουσική αφοσίωση στην ταινία, εάν ψάχνετε μόνο αυτό…Αυτή η καλλιτεχνική άποψη επιφέρει θετικά και αρνητικά σημεία στην ταινία.
Ένα παράπονό μου πάνω σε αυτό το θέμα είναι, ότι συγκεκριμένα στην πολλά υποσχόμενη εκτέλεση του εκπληκτικού τραγουδιού “Burning Love” δεν αφήνει η ταινία τον θεατή/ακροατή να ταξιδέψει πιο ελεύθερα στους χορευτικούς ρυθμούς του. Καταπνίγεται το τραγούδι. Διότι παρεισδύει ακριβώς τότε η επιθυμία του μάνατζερ Tom Parker για υπογεγραμμένη παροχή ασφαλείας σε ενδεχόμενη, παγκόσμια περιοδεία του Elvis. Αυτή η διφορούμενη παράμετρος βεβαίως, παρά το ένα μειονέκτημά της, περιγράφει από την άλλη πλευρά ορθά τον δέσμιο Elvis στο ασφυκτικό, ελεγκτικό σκεπτικό του Parker.
Το πιο σημαντικό, καλλιτεχνικό στοιχείο για τον σύγχρονο θεατή είναι η επικέντρωση της ταινίας στο αγνό, αντιρατσιστικό σκεπτικό του Elvis. Από τη μεγάλη έμπνευση μέχρι και την αδιαπραγμάτευτη, τακτική επίσκεψη στην πηγή αυτής. Δηλαδή, στην ενστικτώδη, φιλική προσέγγιση, μα μετέπειτα απολύτως συνειδητοποιημένη αγκαλιά, της αφροαμερικανικής κοινότητας. Είναι ζωτικής σημασίας για το σύγχρονο θεατή-πολίτη αυτή η προβολή της διαφοράς νοοτροπίας ενός Ανθρωπιστή καλλιτέχνη, που δεν χρειάστηκε καν να σκεφτεί, ποιο ήταν τότε το ηθικά σωστό. Απλώς το ένιωσε από παιδάκι και το τήρησε στην πορεία της νιότης του: Το χρώμα της επιδερμίδας των ανθρώπων δεν παίζει κανένα ρόλο. Η αληθινή μουσική παραβλέπει την κοινωνική ηχορύπανση από ψευτο-ρητορίες ρατσιστών και σε οδηγεί στην πραγματική ανθρώπινη επικοινωνία. Μόνο εκεί μπορεί να σε οδηγήσει. Ισότητα. Δεν ανταποκρίνονται στη λογική οι φυλετικές διακρίσεις.
Τα κοστούμια των Catherine Martin και Denise Chamian θα ενισχύσουν την πειστική, ζωντανή ατμόσφαιρα μιας τολμηρής περσόνας, που δεν φοβόταν να ντυθεί, όπως ακριβώς ήθελε. Αναμενόταν να αλλάξει τον κόσμο και σε τούτη τη μορφή έκφρασης. Ωραία η επεξήγηση για την μικρή μπέρτα του Elvis (προερχόμενη από τα Comics του Captain Marvel Junior).
Το έργο φέρει όλες τις περγαμηνές, ώστε να αποτελέσει ασφαλές καταφύγιο της απαιτητικής Ψυχαγωγίας σας! Αρκεί φυσικά να ξέρατε και να εκτιμούσατε ήδη, ποιο ήταν, είναι και θα είναι το μουσικό βεληνεκές του καλλιτεχνικά αθάνατου Elvis…
Πιο Αναλυτικά…
Κινηματογραφικές παράμετροι
Σενάριο
Θα πρέπει να κατανοήσει ο θεατής, ότι θα φανούν με αφοσίωση σε αυτό το έργο οι σημαντικές μουσικές επιρροές του Elvis Presley. Η προσωποποίησή τους επεξηγεί, το ότι εκείνος θαύμασε όλα αυτά τα ιδιαίτερα άτομα από κοντά, ξεχωριστά. Κάθε φορά, σαν ένα εντυπωσιακό, ανθρώπινο σύνολο ελεύθερης έκφρασης. Όχι σαν ηχογραφημένες φωνές. Ήταν, ουσιαστικά, η υπερβατική δια ζώσης ερμηνεία της μουσικής τους, η αιτία της γοητείας που του άσκησαν!
Αυτές οι έντονες προσωπικότητες συνιστούν στο έργο το παθιασμένο ταλέντο της αδικημένης, αφροαμερικανικής, περήφανης ψυχής. Αλλά ταυτοχρόνως και την πεντακάθαρη, αντιρατσιστική προσωπικότητα του κορυφαίου τραγουδιστή Elvis. Οι σεναριακές επιλογές σε ενσαρκώσεις των B.B. King, Arthur “Big Boy” Crudup, Sister Rosetta Tharpe, Little Richard, Willie Mae “Big Mama” Thornton & Mahalia Jackson θα επεξηγήσουν στον Σινεφίλ καταλλήλως την ανεκτίμητη έμπνευση, που προσέδωσαν αυτά τα σπάνια ινδάλματα στον Elvis, εκπροσωπώντας τις μουσικές rhythm & blues και gospel. Ο Little Richard εκφράστηκε πιο πολύ προς το μουσικό κίνημα του Rock n’ Roll βεβαίως, φέροντας καθοριστική συνδρομή στην άνθησή του.
Στον αντίποδα όμως, δεν θα παρακολουθήσουμε στο έργο δυστυχώς ποτέ, σύμφωνα με την πιο σφαιρική ματιά της τότε αμερικανικής μουσικής σκηνής, την ανεκτίμητη συνεισφορά του Jerry Lee Lewis ή του Chuck Berry στον πυρήνα της Rock n’ Roll…
Σκηνοθεσία
Η πρώτη, καθοριστική σκηνική παρουσία του νεαρού Elvis στην ταινία, είναι αξιοσημείωτη. Από την εσωτερική και συναυλιακή αμφισβήτηση περνάμε γρήγορα στην απόλυτη λατρεία. Είναι η ασταμάτητη, ολοζώντανη αλλαγή στη νοοτροπία της Αμερικής. Διάφορες γυναίκες ουρλιάζουν από απελευθερωμένη χαρά και ορμούν στο νεαρό με τις παράξενες, χορευτικές φιγούρες. Όλα έχουν ήδη αλλάξει.
Οι μεθοδικές, σκηνοθετικές καταγραφές-ενότητες, στις οποίες περιγράφεται η ιερή σχέση του γιου Elvis με τη μητέρα Gladys, αφορούν μια ιδανική απόδοση για το “Οιδιπόδειο σύμπλεγμα” του κορυφαίου ερμηνευτή της Rock n’ Roll.
Οι αδιαπραγμάτευτες επισκέψεις στην καρδιά της αφροαμερικανικής κοινότητας θα δώσουν και την έμπνευση μιας αντισυμβατικής πορείας στη ζωή του κεντρικού ήρωα Elvis. Διότι όταν ακολουθείς τους ελεύθερους, ελευθερώνεσαι!
Το όραμα των μουσικών ζωντανών εμφανίσεων στο ξενοδοχείο “International” εκφράζει με ενδιαφέροντα τρόπο τη γενική νοοτροπία του ύφους της ταινίας, περί εξεταζόμενης προτεραιότητας των shows, έναντι της δισκογραφίας.
Η προβολή της καθολικής αποδοχής του πιο ώριμου Elvis Presley από τις γυναίκες στις συναυλίες του, μέσα στο ξενοδοχείο “International,” ήταν από τις πιο όμορφες πινελιές. Τον αποδέχτηκαν τότε εκείνες ως άντρα, καλλιτέχνη, μουσικό, τραγουδιστή και άνθρωπο, με μια γλυκιά, ακατάπαυστη καταιγίδα φιλιών! Εκείνος κατάφερε να νικήσει το συντηρητισμό των γυναικών, που ήταν άθελά τους θύματα της ίδιας της πατριαρχίας. Ο Elvis το εξέπεμψε. Τις ελευθέρωσε και τον ελευθέρωσαν. Νίκησαν ολοκληρωτικά μαζί την απόρριψη του Ερωτισμού, μιας Αμερικής που φοβόταν παλιότερα όχι μόνο να ζήσει, μα ακόμη και να ντυθεί, όπως θα πραγματικά θα ήθελε.
Και αυτές οι στιγμές της ταινίας ελευθέρωσαν σαν συνολικό πρότυπο και τη σκέψη εμάς των υπολοίπων ανδρών θεατών. Εύγε, Baz Lurhmann! Το χρειαζόμασταν αυτό, ακόμη και στο σήμερα! Το φιλί δεν είναι σεξισμός, ούτε επίδειξη ισχύος. Είναι πορεία ερωτικής απελευθέρωσης, ανάμεσα σε αθωότητα και λίμπιντο. Είναι οξυγόνο Ρομαντισμού, χωρίς ανάσες πουριτανισμού!
Η απότομη ανακοίνωση της απόλυσης του Tom Parker από τον “βασιλιά” έγινε σαν να επιτέθηκε στο μικρόφωνο ένα αιχμαλωτισμένο ταλέντο εξοργισμένων, φωνητικών χορδών! Η ένταση βρίσκεται τότε στην καρδιά του Σινεφίλ! Εδώ λοιπόν έχει μεγάλη σημασία η καλλιτεχνική σύνδεση σε σκηνοθεσία και σενάριο από το δημιουργό Baz Luhrmann.
Μοντάζ & διεύθυνση φωτογραφίας
Μοντάζ και διεύθυνση φωτογραφίας συνδράμουν κινηματογραφικά στην αξιοποίηση σημαντικών στιγμών, κατά το ταξίδι του Elvis Presley προς τη δόξα και του Tom Parker προς την εξόφληση επικίνδυνων χρεών.
Οι στιγμές στην carnival ατμόσφαιρα με τη ρόδα, τους καθρέπτες και την πρωτύτερη αντίληψη του διορατικού μάνατζερ στο ανεκτίμητο, μοναχικό ταλέντο, έχουν ομορφιά. Συνιστούν έναν επεξηγηματικό, μαγευτικό μικρόκοσμο, γεμάτο υποσχέσεις για τη συνέχεια.
Η εναντίωση στη λογοκρισία και τη φραγή της ελεύθερης, καλλιτεχνικής έκφρασης θα ενωθεί όμορφα στο έργο, από τη νιότη μέχρι την ωρίμανση του Elvis. Θα κουνήσει περιπαικτικά το μικρό του δάκτυλο, κάνοντας ένα ιδιωτικό αστείο ο νεαρός υπερασπιστής της Rock n’ Roll κουλτούρας. Οι δολοφονίες των Martin Luther King Jr και Robert Kennedy θα αλλάξουν αργότερα πιο καλλιτεχνικά τον τρόπο σκέψης του ώριμου, διαμαρτυρόμενου ήρωα της νεολαίας.
Ερμηνείες
Όστιν Μπάτλερ (Έλβις Πρίσλεϊ)
Εκπληκτικός! Επετεύχθη η συναισθηματική πληρότητα της προσωποποίησης ενός τρομακτικά απαιτητικού ρόλου. Η απόδοση της κατάλληλης προφοράς, της καλλιτεχνικής αθωότητας, του αλάνθαστου ενστίκτου που βελτιωνόταν σχετικά με το αρμόζον φλερτ της αποκρυπτογράφησης των μη απελευθερωμένων γυναικών, είναι όλα εκεί στην ερμηνεία! Η συμπάθειά του στην αφροαμερικανική κοινότητα φέρει αγνότητα. Έχει μεγάλο ενδιαφέρον ο σεβασμός για τη μητέρα Gladys και τη σύζυγο Priscilla, καταλήγοντας να γίνεται μια διαφορετική, μα ισοδύναμη μορφή αγάπης.
Τομ Χανκς (Τομ Πάρκερ)
Η φωνή που ο ηθοποιός επέλεξε να χρησιμοποιήσει, ανήκει μεν σε μια πειστική περσόνα…Πιο πολύ ο ίδιος μάς πείθει όμως, εξαιτίας της αποδιδόμενης σταθερότητας στους ιδιοτελείς σκοπούς του “συνταγματάρχη” Parker. Η αγωνία του, μόλις αναμένονταν να χαλάσουν οι οικονομικές συμφωνίες στο χριστουγεννιάτικο, τηλεοπτικό επεισόδιο ξεχωρίζει. Παρομοίως ύστερα η νοσηρότητα, κατά την εξασφάλιση της ζωντανής μουσικής εμφάνισης του τότε καταρρέοντος Elvis (με κάθε κόστος).
Helen Thomson (Gladys Presley)
Η ερμηνεύτρια περιέγραψε ιδανικά, ταυτοχρόνως τα βιώματα μιας οποιασδήποτε μητέρας προς το γιο της, αλλά και της μάνας που καμία άλλη δεν πρόκειται να καταλάβει ποτέ τη βαρύτητα της θέσης της. Της μητέρας ενός ανεπανάληπτου φαινομένου της Rock n’ Roll, κατά τον 20ο αιώνα. Η έκφραση του Οιδιπόδειου συμπλέγματος πραγματοποιείται με ουσιώδη ερμηνεία από την ηθοποιό, ανατροφοδοτώντας και την αντίδραση του γιου Elvis.
Γιάννης Κρουσίνσκυ
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα eretikos.gr