Ταξίδι στην Άπω Ανατολή
«Προσπάθησα να κάνω στη ζωή μου για πρώτη φορά κάτι μη πολιτικό και απέτυχα παταγωδώς», λέει ο Άρης Χατζηστεφάνου «στο κόκκινο», μιλώντας για την ταινία του «Τελευταίο ταξίδι», η οποία προβλήθηκε στο πλαίσιο του 24ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
Η ταινία βασίζεται στο βιβλίο του Νίκου Καζαντζάκη «Ταξιδεύοντας Ιαπωνία-Κίνα» και δεν είναι τίποτε άλλο παρά αποσπάσματα από το βιβλίο ντυμένα με εικόνες από τη σύγχρονη Ιαπωνία. Ο σκηνοθέτης ακολούθησε βήμα-βήμα το ταξίδι που έκανε ο συγγραφέας το 1935 και το οποίο περιγράφει στο βιβλίο του.
Επέλεξε όμως τα πιο πολιτικά κομμάτια της αφήγησης αφού ο Καζαντζάκης δεν έγραψε απλώς ένα βιβλίο με ταξιδιωτικές εντυπώσεις αλλά προσπάθησε να εισχωρήσει βαθιά μέσα στην κοινωνική πραγματικότητα της Ιαπωνίας. Το ταξίδι μάλιστα του Καζαντζάκη έγινε σε μια περίοδο ανόδου του ιαπωνικού εθνικισμού (φασισμού) και ενώ είχε γίνει ήδη η εισβολή των Ιαπώνων στη Μαντζουρία και ακολούθησε η γενοκτονία εναντίον του πληθυσμού από τον ιαπωνικό στρατό. Και για τον ίδιο τον Καζαντζάκης μάλιστα, όπως σημειώνει ο Χατζηστεφάνου «είναι μια περίοδος και γι’ αυτόν μπερδεμένη. Ακόμη και οι καλύτεροί του φίλοι, ο Πρεβελάκης για παράδειγμα, έλεγαν πως η δεκαετία του 1930 είναι μια χαμένη δεκαετία, στην οποία είχε χάσει τον προσανατολισμό του. Ας μην ξεχνάμε πως δεν είχε καταδικάσει τον Φράνκο, δεν είχα καταδικάσει το Μουσολίνι, είχε μια περίεργη στάση για αρκετά χρόνια απέναντι στη Γερμανία. Και σ’ αυτήν την περίοδο της ζωής του, βρίσκεται και στην Ιαπωνία η οποία διέρχεται μία φάση εκφασισμού».
Ο σκηνοθέτης συνδυάζει το λόγο του Καζαντζάκη με τη σύγχρονη εποχή δίνοντας έτσι μια διαχρονικότητα στο κείμενο του συγγραφέα. Και εν τέλει αυτό το οποίο αναδεικνύεται είναι ο ίδιος ο καπιταλισμός και πως αυτός αναπτύχθηκε σε μια χώρα η οποία θεωρείται και ως ένα από τα προπύργιά του.
Εξαιρετική ασπρόμαυρη φωτογραφία, καθαρή και άμεση ματιά, υπαινικτικός αλλά εμφανής πολιτικός σχολιασμός. Μια θαυμάσια ταινία η οποία τιμήθηκε στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ με το βραβείο της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου. Το σκεπτικό της βράβευση δίνει, κατά τη γνώμη μου, και την ουσία της ταινίας: «Η Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου απονέμει το βραβείο καλύτερου ελληνικού ντοκιμαντέρ του 24ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης σε μια ταινία, η οποία ανανεώνει τη γραφή του Καζαντζάκη μέσα από τη χρήση της φωνής του Γιάννη Αγγελάκα και τη σκηνοθετική ευελιξία με την οποία μεταφέρει την παραδοσιακή Ιαπωνία στην καπιταλιστική εκδοχή του σήμερα. Πρόκειται για το «Τελευταίο ταξίδι» του Άρη Χατζηστεφάνου».
Στράτος Κερσανίδης
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα kersanidis.wordpress.com