Όταν, προς τα τέλη της δεκαετίας του ‘60 είδα, στην Ταινιοθήκη του Λονδίνου, στη διάρκεια της εκεί παραμονής μου, την πρωτότυπη, συγκλονιστική, βουτηγμένη στη μαύρη ατμόσφαιρα του φιλμ νουάρ, βερσιόν του Nightmare Alley (ελληνικός τίτλος, «Ο αγύρτης»), γυρισμένη το 1947 από τον ´Εντμουντ Γκούλντινγκ, είχα γράψει, στις σημειώσεις που κρατούσα στην περίοδο εκείνη, το πόσο με είχε εντυπωσιάσει η ερμηνεία του τότε σταρ Τάιρον Πάουερ, σε ένα ασυνήθιστο γι’ αυτόν ρόλο (συνήθως ερμήνευε ρομαντικούς και ιπποτικούς ήρωες σε γουέστερν, πειρατικές και ρομαντικές ταινίες) καθώς και η εκπληκτική, ατμοσφαιρική, μαυρόασπρη φωτογραφία του εξαιρετικού, πρωτοπόρου Λι Γκάρμις (καμεραμάν σε μερικές από τις καλύτερες ταινίες του Τζόζεφ φον Στέρνμπεργκ).Αρκετές φορές (ευτυχώς όχι πάντα) τα ριμέικ ταινιών δεν καταφέρνουν να φτάσουν στο επίπεδο των πρωτότυπων βερσιόν.
Είναι όμως φορές, έστω και λιγοστές, που καταφέρνουν να το ξεπεράσουν και άλλες που παραμένουν στο ίδιο επίπεδο. Σε ένα παρόμοιο επίπεδο αισθάνθηκα να βρίσκεται, πολύ νωρίς στην προβολή της, και η ταινία αυτή του Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο. Η ιστορία του Σταν Κάρλαϊλ (Μπράντλεϊ Κούπερ), του αλήτη/αγύρτη, όπως πολύ εύστοχα τον είχε αποδώσει ο προηγούμενος ελληνικός τίτλος, που ξεκινάει και τελειώνει σ’ ένα περιπλανώμενο τσίρκο, έχει τα στοιχεία εκείνα της φαντασίας και του τρόμου που προσελκύουν τον σκηνοθέτη ταινιών όπως «Στη ράχη του διαβόλου», «Ο λαβύρινθος του Πάνα», «Η μορφή του νερού». Στοιχεία που ο Ντελ Τόρο συνδυάζει μ’ εκείνα ρου φιλμ νουάρ, για να αποτίσει φόρο τιμής στο είδος, στον οποίο τον βοηθά ιδιαίτερα η εξαίρετη, με τα πράσινα σκοτεινά συχνά, χρώματα, η φωτογραφία του τακτικού του καμεραμάν, Νταν Λόστσεν.
Από την πρώτη κιόλας εισαγωγική σεκάνς, τοποθετημένη προς τα τέλη της δεκαετίας του ‘30, με τον Σταν να σέρνει ένα πτώμα και να το θάβει στο πάτωμα κι ύστερα να βάζει φωτιά στο απομονωμένο σπίτι του, ο Ντελ Τόρο δημιουργεί την απειλητική, κλειστοφοβική ατμόσφαιρα της ταινίας, με την κάμερά του να ακολουθεί τον Σταν ως την άφιξη του στο περιπλανώμενο τσίρκο, όπου τον προσλαμβάνει ως κράχτη, ο ιδιοκτήτης του, Κλεμ (Γουίλεμ Νταφόε), με τα παράξενα όντα που φυλάει σε γυάλες, ανάμεσα τους κι ένα παραμορφωμένο έμβρυο. Εκεί θα γνωρίσει τα διάφορα εκκεντρικά μέλη του τσίρκου, που προσφέρουν το αλλόκοτο θέαμα τους σε ένα διψασμένο για τέρατα κοινό, ανάμεσα τους την Μαντάμ Ζήνα (Τόνι Κολέτ), μια γυναίκα πνευματιστή, και τον αλκοολικό μενταλιστή άντρα της, Πιτ (Ντέιβιντ Στράθερν), την αθώα Μόλι (Ρούνι Μάρς) και τον προστάτη της, τον Μπρούνο (Ρον Πέρλμαν), και το παράξενο geek, ειδος φρικιού (δεν νομίζω ότι το εκφράζει σωστά η μετάφραση «ζώο», που δίνουν οι υπότιτλοι), ενός άστεγου μέθυσου, που ο ιδιοκτήτης του τσίρκου έχει μετατρέψει σε τρομακτικό θέαμα, βάζοντας τον να τρώει ζωντανά πουλερικά – το μόνο πλάσμα με το οποίο ο Σταν αισθάνεται μια πιο ανθρώπινη επαφή, κάτι που μας λέει πολλά για τον ίδιο, όπως ανακαλύπτουμε στη συνέχεια.Όταν του δίνεται η ευκαιρία, ο Σταν θα δολοφονήσει τον αλκοολικό μενταλιστή, θα του κλέψει το σημειωματάριο, που τον βοηθά να ξεγελά αφελείς πελάτες έτοιμους να αποδεχτούν επαφή με τους νεκρούς, και θα παρασύρει την αθώα Μόλι να τον ακολουθήσει στην αναζήτηση μιας καλύτερης και πιο αποδοτικής ζωής, σε ένα νούμερο που τον οδηγεί από το καρνιβαλίστικο τσίρκο στη μεγαλούπολη και την επιτυχία. Εδώ εισβάλει έντονα και ο κόσμος του φιλμ νουάρ, με την παρουσία της ψυχιάτρου γιατρού Λίλιθ Ρίτερ (Κέιτ Μπλάνσετ), της «μοιραίας» γυναίκας που βοηθά τον Σταν να παρασύρει στο σόου του πλούσιους πελάτες, ανάμεσά τους και τον επικίνδυνο εκατομμυριούχο Έζρα Γκριντλ (Ρίτσαρντ Τζένκινς), και η οποία τελικά αποδεικνύεται πιο πανούργα από αυτόν.
Με τον Ντελ Τόρο και την ομάδα του (ανάμεσά τους και την Ταμάρα Ντέβερελ, που έκανε θαυμάσια δουλειά με την εμπνευσμένη σκηνογραφία της) να μας μεταφέρουν από τις εφιαλτικές ελικοειδείς σήραγγες, τα αποκαλυπτικά τρομακτικά «δωμάτια» και τις ρόδες του λούνα παρκ, στους μακρόστενους διαδρόμους και τους σκοτεινούς δρόμους του Μπάφαλο της Νέας Υόρκης, για να παρακολουθήσουμε την άνοδο και τη πτώση του Σταν, που από ένα τέλεια αυτοελεγχόμενο άτομο σταδιακά αρχίζει να μετατρέπεται σε πρόσωπο αλκοολικό, εύκολο παιχνίδι στα επιδέξια χέρια της πανέξυπνης ψυχολόγου, με τον Μπράντλεϊ Κούπερ και τη Κέιτ Μπλάνσετ να ενσαρκώνουν τέλεια τους βασικούς αυτούς ρόλους τους.
Νίνος Φένεκ Μικελίδης
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα enetpress.gr